ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ: Διημερίδα ΤΕΕ 27, 28 - 11 - 2008Οι Τεχνικές Συγγραφές Υποχρεώσεων και οι ΠΕΤΕΠ Η υστέρηση των ΤΣΥ ως προς την Οδηγία 89/106/ΕΟΚΘ. Γ. Βουδικλάρης Πολιτικός Μηχανικός Πρόεδρος ΙΟΚΚύριε Πρόεδρε, κύριοι συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι Είναι πετυχημένη η ανακήρυξη του έτους 2008, από το ΤΕΕ, ως έτους «Τυποποίησης, Κανόνων και Προδιαγραφών», ίσως μάλιστα θα ήταν σκόπιμη η επανάληψη αυτής της ανακήρυξης κάθε χρόνο, μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό επίπεδο. Το παρόν «Συμπόσιο» είναι η δεύτερη εκδήλωση που οργανώνει το ΤΕΕ μέσα στο τρέχον έτος, με ευρύ θεματολόγιο, και η ευαισθητοποίηση αυτή είναι ευοίωνη, γιατί δείχνει ότι έχει γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε από βελτίωση στο υπ’ όψη αντικείμενο και πόσο η βελτίωση αυτή θα βοηθήσει στην άνοδο της στάθμης της ποιότητας των έργων μας. Αυτή τη βελτίωση της ποιότητας των έργων μέσω της τυποποίησης και της προσέγγισης των σχετικών με τα δομικά προϊόντα νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων στον χώρο επιρροής της, την έχει επιδιώξει η Ευρωπαϊκή Ένωση (με το παληό της όνομα, ως ΕΟΚ) με την Οδηγία 89/106/ΕΟΚ, σε μια προσπάθεια να πετύχει τον στόχο μιας ενιαίας (κατά το εφικτόν) στάθμης ποιότητας και ασφάλειας μεταξύ των χωρών – μελών της και (γιατί όχι) σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ένα στόχο τον οποίο «σημαδεύει», με όπλο αυτή την Οδηγία, που επιδιώκει να εξασφαλίσει την ελευθερία κυκλοφορίας δομικών προϊόντων, τα οποία θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις των Ευρωπαϊκών Προτύπων και θα είναι κατάλληλα για τη χρήση για την οποία προορίζονται, ενώ συγχρόνως θα εξασφαλίζουν ίσους όρους στον ελεύθερο ανταγωνισμό, ως μιας από τις προϋποθέσεις για την απόκτηση ποιότητας. Είναι αξιοσημείωτο, ότι από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθείται η εφαρμογή της Οδηγίας και εντοπίζονται οι δυσκολίες εφαρμογής της, πράγμα που οδήγησε στη διαδικασία βελτιώσεως και εκσυγχρονισμού της, όπως αυτή εκδηλώθηκε πρόσφατα, με την προσπάθεια διατυπώσεως ενός σχεδίου Κανονισμού, που θα αποσαφηνίσει τα στοιχεία της Οδηγίας, θα απλοποιήσει τις διαδικασίες και τα συστήματα πιστοποίησης της συμμόρφωσης, κυρίως για τις μικρές επιχειρήσεις, και θα ελαττώσει το σχετικό κόστος. Η χώρα μας υστερεί σημαντικά στην ενσωμάτωση των ισχυόντων Ευρωπαϊκών Προτύπων στις Προδιαγραφές που περιλαμβάνονται ή στις οποίες αναφέρονται τα Συμβατικά Τεύχη των έργων. Θα έπρεπε να περιμένει κανείς ότι θα είχε δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και θα είχε γίνει ιδιαίτερη προσπάθεια για τη συμμόρφωση προς την Οδηγία, τη διάδοση των Προτύπων και τη θεσμοθέτηση συγχρόνων Προδιαγραφών, τη βελτίωση των συμβατικών τευχών και, δι’ αυτών, της ποιότητας των έργων. Χρειαζόταν, και έπρεπε να έχει γίνει, μια πραγματική κοσμογονία στον τρόπο συντάξεως των Τεχνικών Προδιαγραφών και των τευχών δημοπρατήσεως, της διαμορφώσεως Οδηγών Ορθής Πρακτικής και της καθιερώσεως μεθόδων εκτιμήσεως της δαπάνης ή και προκοστολογήσεως των έργων, βάσει των Προδιαγραφών αυτών. Χρειαζόταν και χρειάζεται να γίνουν τα Πρότυπα ευχερώς προσπελάσιμα και να διαδοθούν όσο γίνεται ευρύτερα, ώστε να προκαλέσουν τη χρήση τους από αυτούς που θέλουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, ακόμα και χωρίς να γίνουν υποχρεωτικά.1Αυτή η προσπάθεια δεν έγινε στον βαθμό που έπρεπε, η επίτευξη του στόχου βρίσκεται στη χώρα μας σε μεγάλη καθυστέρηση. Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα είναι πολύ λίγο γνωστά στο μεγάλο πλήθος των παραγωγών και των χρηστών, ακόμα και τα εναρμονισμένα, αυτά των οποίων η εφαρμογή είναι υποχρεωτική. Είναι πολύ λίγα εκείνα που έχουν ενταχθεί στο εθνικό, κανονιστικό πλαίσιο, και αυτά με καθυστέρηση μερικών ετών. Η ουσιαστική καθυστέρηση όμως είναι ακόμα μεγαλύτερη από αυτό που δείχνει η καθυστέρηση στη νομική θεσμοθέτηση, είμαστε ακόμα πιο πίσω. Η πραγματική μετάφραση των Προτύπων βρίσκεται στο «Α», συνήθως αρκούμαστε να μεταφράσουμε το εξώφυλλο του Προτύπου. Η ορθή τους μετάφραση βρίσκεται πολύ κοντά στο μηδέν, πάσχουσα, γενικώς, τόσο από αδυναμίες στην Ελληνική γλώσσα, όσο και από τις δυσκολίες της ορολογίας. Σε μεγάλο βαθμό αγνοείται ακόμα και η ύπαρξή τους, ένας μεγάλος αριθμός μηχανικών αγνοεί ότι υπάρχουν Πρότυπα που θα μπορούσαν να του λύσουν κάποια από τα προβλήματα που τον απασχολούν. Πώς θα αναζητήσει Πρότυπο του οποίου δεν γνωρίζει την ύπαρξη; Πιστεύω ότι την πιο μεγάλη ευθύνη γι’ αυτή την υστέρηση την έχει ο ΕΛΟΤ. Νομίζω ότι ήταν λάθος η μετατροπή του ΕΛΟΤ σε Ανώνυμη Εταιρεία. Μια Α.Ε., γενικώς, έχει ως σκοπό το κέρδος, ενώ ο σκοπός του ΕΛΟΤ είναι κοινωνικός, δεν είναι το κέρδος, και ασφαλώς δεν είναι το άμεσο κέρδος. Το κέρδος, το εθνικό κέρδος από τη σωστή λειτουργία του ΕΛΟΤ θα προκύψει, και θα είναι μεγάλο, από τη βελτίωση της ποιότητας των έργων και από την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του λαού μας. Δυστυχώς όμως η Διοίκηση μιας Α.Ε. «πιέζεται», γενικώς, να θεωρεί ότι πρέπει να επιδείξει άμεσα κέρδη στη Γενική Συνέλευση των μετόχων, αυτό θεωρείται επιτυχία, κανείς δεν σκέπτεται το απόμακρο, τελικό αποτέλεσμα. Φυσικά δίνει προτεραιότητα στις ενέργειες της Εταιρείας που είναι περισσότερο (άμεσα) επικερδείς, και δυστυχώς τα Πρότυπα για τα δομικά προϊόντα δεν ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, γι’ αυτό και έρχονται τελευταία στη προτεραιότητα μεταφράσεως και ενδιαφέροντος του ΕΛΟΤ. Επί πλέον, η τιμή πωλήσεώς τους από τον ΕΛΟΤ τους εξασφαλίζει μηδενική κυκλοφορία, είναι παράλογα και απαράδεκτα υψηλή, απλησίαστα υψηλή για επαγγελματίες που χρειάζονται μερικές δεκάδες Προτύπων για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Αυτή η τακτική πρέπει να αλλάξει. Η τιμή των Προτύπων ίσως έχει κάποια δικαιολογία για τα βιομηχανικά προϊόντα, επειδή συνιστά ασήμαντη δαπάνη για την (κερδοσκοπική) βιομηχανία παραγωγής, ήτοι για μικρό αριθμό παραγωγών. Οι ισχύουσες τιμές για τα λοιπά δομικά προϊόντα είναι απολύτως αδικαιολόγητες, πράγμα που αποδεικνύεται από το «εύρος» των πωλήσεών τους που, για τον λόγο αυτόν, πλησιάζει το μηδέν. Τα Πρότυπα αυτά προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από χιλιάδες χρήστες, από τον σπουδαστή μέχρι τον απλό μελετητή και τον επιβλέποντα μηχανικό. Είναι απόλυτη ανάγκη να βρεθεί τρόπος εκλογικεύσεως των τιμών τους. Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα πρέπει να αποδίδουν καρπούς, δεν έγιναν για να τα κλειδώσουμε σε κάποια αποθήκη, περιμένοντας να τα πουλήσουμε σε καλή τιμή, καμμιά τιμή δεν δίνει το κέρδος της ορθής τους χρήσεως. Έτσι, οι (κερδοσκοπικές) τιμές διαθέσεως των Προτύπων αυτών από τον ΕΛΟΤ, η καθυστερημένη (και κακής αποδόσεως) μετάφρασή τους, αλλά και ή εκ μέρους του έλλειψη πραγματικού ενδιαφέροντος για τη διάδοσή τους είναι, ίσως η σπουδαιότερη, αιτία της ανυπαρξίας ενημερώσεως και επαφής των συντελεστών παραγωγής των έργων με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που αφορούν τα δομικά προϊόντα και, κατά συνέπειαν, της υστέρησης της ποιότητας των έργων. Ως συνέπεια αυτής της καθυστερήσεως, αλλά όχι μόνον αυτής, οι Τεχνικές Συγγραφές Υποχρεώσεων (ΤΣΥ) που τίθενται ως υποχρεώσεις του αναδόχου στις συμβάσεις των έργων του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, αποτελούν «απολιθωμένα» κείμενα της περασμένης πεντηκονταετίας, τα οποία όχι μόνον δεν είναι εναρμονισμένα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, αλλά δεν παρακολουθούν ούτε καν την εξέλιξη των Ελληνικών Κανονισμών.2Είναι απίστευτο πόσο συχνά βρίσκει κανείς στα σύγχρονα συμβατικά τεύχη τις απαιτήσεις για Β160 και St III, για υλικά δηλαδή που έχουν καταργηθεί πριν από 10 ή 20 χρόνια, περίπου, με προφανείς ευθύνες και των μελετητών ή των υπηρεσιακών παραγόντων που συντάσσουν ή ελέγχουν τα συμβατικά τεύχη. Πρόσθετη αδυναμία τους, ότι καλύπτουν πολύ μικρόν αριθμό εργασιών από τις χρησιμοποιούμενες στα έργα. Η προώθηση της εφαρμογής σύγχρονων Προδιαγραφών βάσει των Ευρωπαϊκών Προτύπων, θα είχε λύσει το πρόβλημα, θα είχε λειτουργήσει και κατά κάποιον ενημερωτικό ή και εκπαιδευτικό τρόπο, θα είχε καταστήσει υποχρεωτική την αναμόρφωση των Τεχνικών Συγγραφών. Σήμερα προσπαθούμε να εκτελέσουμε σύγχρονα έργα, με Τεχνικές Συγγραφές που αγνοούν τον σύγχρονο τρόπο κατασκευής, που δεν έχουν ενημερωθεί για τις σύγχρονες δυνατότητες βελτιώσεως της ποιότητας. Υπάρχει άλλος ένας τομέας στον οποίο, πάντως, επιχειρείται από την πολιτεία η συμμόρφωση προς τις Ευρωπαϊκές μας υποχρεώσεις. Το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπουργείο Ανάπτυξης έχουν ξεκινήσει μια προσπάθεια να καλύψουν την απόσταση που έχει χάσει η χώρα μας στην εφαρμογή της σήμανσης CE στην κυκλοφορία μερικών προϊόντων, εκδίδοντας Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις. Στην προσπάθεια μετέχει και προσφέρει τις υπηρεσίες του και το ΤΕΕ. Πέραν όμως από την τυπική κάλυψη μιας εθνικής, εταιρικής μας υποχρεώσεως, χειροπιαστό αποτέλεσμα δεν μπορούμε να περιμένουμε από αυτές τις ΚΥΑ, όσο δεν έχουμε κάνει τα βήματα που προανέφερα, της μεταφράσεως των Προτύπων, της συντάξεως εθνικών κειμένων προσαρμογής και της ευρείας διαδόσεως και γνωστοποιήσεώς τους - δεν φτάνει να θέσεις νομικές υποχρεώσεις. Δεν μπορείς να περιμένεις από κάθε λατομείο, σε όλη την Ελλάδα, να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της σήμανσης CE αν, εκτός από τη μετάφραση και το εθνικό κείμενο προσαρμογής, δεν του προσφέρεις την κατανόηση των απαιτήσεων και κάποια εκπαίδευση ή, τουλάχιστον, βοηθήματα για την επίτευξη της επιθυμητής στάθμης παραγωγής. Ο σκοπός όλων αυτών των διαδικασιών είναι (πρέπει να είναι) η πραγματική βελτίωση της ποιότητας όχι η αφορμή για την κάλυψη των δαπανών (με κέρδος) κάποιου συστήματος πιστοποίησης ή η είσπραξη προστίμων. Ο σκοπός είναι να πετύχουν ΟΛΟΙ, ΣΤΑΘΕΡΑ, την επιθυμητή ποιότητα και όχι να επισημαίνουμε, εκ των υστέρων, ποιοι απ’ όλους θα πληρώσουν το πρόστιμο. Ο σκοπός δεν είναι να επιβάλεις ποινές, δεν είναι να απαγορεύσεις τη λειτουργία στα περισσότερα ελληνικά λατομεία, ούτε να δημιουργήσεις κατάσταση ολιγοπωλίου για τα μεγαλύτερα. Και εδώ προκύπτει, αναπόφευκτα, η ανάγκη ελέγχου της αγοράς. Η θέσπιση υποχρεώσεων, χωρίς εποπτεία, χωρίς παρακολούθηση της εφαρμογής τους, χωρίς μηχανισμούς ελέγχων, είναι βέβαιο ότι δεν θα οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Στον έλεγχο της αγοράς βρισκόμαστε σήμερα σε σημείο κάτω από το μηδέν. Απαιτείται πριν απ’ όλα η πολιτική βούληση, που πρέπει όμως να οδηγήσει σε συνολικό στρατηγικό σχεδιασμό, το πρόβλημα δεν λύνεται με αποσπασματικές προσπάθειες κάποιου Υπουργείου σε κάποιο επί μέρους αντικείμενο. Δεν λύνεται με θεσμοθέτηση υποχρεώσεων, δεν λύνεται με μεμονωμένες Υπουργικές Αποφάσεις. Δεν εξασφαλίζεται η ποιότητα των έργων μόνο με την σποραδική επιθεώρηση της λειτουργίας των μονάδων παραγωγής σκυροδέματος, ακόμα και όταν η επιθεώρηση είναι αδιάβλητη και ακριβοδίκαιη. Κάτω από το μηδέν βρισκόμαστε γιατί ο έλεγχος της αγοράς προϋποθέτει την ύπαρξη εργαστηρίων, διαπιστευμένων εργαστηρίων, σύμφωνα με τις σχετικές απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ικανών να πραγματοποιήσουν ΟΛΟΥΣ τους ελέγχους που είναι απαραίτητοι για να διαπιστωθεί η ικανοποίηση των απαιτήσεων των Ευρωπαϊκών Προτύπων, αλλά και η τήρηση των σχετικών συμβατικών υποχρεώσεων.3Και η χώρα μας βρίσκεται και σ’ αυτόν τον τομέα πολύ πίσω, και χρειάζεται και σ’ αυτό μεγάλη προσπάθεια για την κάλυψη της υστερήσεως, τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε προσωπικό, αλλά ακόμα και σε εκπαίδευση και εμπειρία. Αυτά ως προς την υπάρχουσα κατάσταση, που δεν είναι καλή, δεν είναι η πρέπουσα. Προκύπτει επομένως επείγουσα η ανάγκη να διατρέξουμε τη χαμένη απόσταση με μεγαλύτερα και ταχύτερα βήματα, πρώτα για το δικό μας εθνικό συμφέρον και ύστερα για την ικανοποίηση των εταιρικών μας υποχρεώσεων. Είναι υποχρέωση όλων μας σε συλλογικό αλλά και σε ατομικό επίπεδο, είτε ενεργώντας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και των ικανοτήτων μας, είτε ασκώντας την κοινωνική πίεση σ’ αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις, να δώσουμε την ώθηση που χρειάζεται για να φτάσουμε στην πρωτοπορία. Το ΤΕΕ μπορεί και πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα πράγματα, εκτός και πέραν από Ημερίδες και Συμπόσια. Μια τέτοια προσπάθεια έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται στο ΙΟΚ. Στο πλαίσιο του Action Plan, έχουν συνταχθεί 450 Προσωρινές Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές, οι γνωστές πια σε όλους ΠΕΤΕΠ, στις οποίες έχει δοθεί πρωτεύουσα σημασία στην ικανοποίηση των απαιτήσεων της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ. Η πρώτη φάση των εργασιών σύνταξης των ΠΕΤΕΠ ολοκληρώθηκε το έτος 2005. Έκτοτε οι ΠΕΤΕΠ έχουν τεθεί σε κρίση, έχουν συγκεντρώσει σχόλια και παρατηρήσεις, έχουν προκαλέσει διαβουλεύσεις, έχουν υποστεί βελτιώσεις και, κυρίως, έχουν χρησιμοποιηθεί από χιλιάδες ενδιαφερόμενους ως κείμενα αναφοράς για τον σωστό τρόπο εκτελέσεως μιας ολόκληρης σειράς εργασιών. Η αποδοχή τους από τους Μηχανικούς και τις Υπηρεσίες είναι μεγάλη, η (κατά κάποιο τρόπο «ανεπίσημη») χρήση τους έχει ήδη γίνει κατ’ επανάληψη από διάφορες Υπηρεσίες, η ερμηνεία τους ζητείται συχνά από διάφορους ενδιαφερόμενους χρήστες, η άδεια δημοσίευσής τους έχει χορηγηθεί και σε «οργανισμούς» εκτός Ελλάδος, το ενδιαφέρον έχει επεκταθεί στα μαθήματα και τους σπουδαστές των Πολυτεχνείων και άλλων Σχολών. Το ΙΟΚ προσπαθεί, στο εν τω μεταξύ χρονικό διάστημα και με τον ρυθμό που του επιτρέπουν οι δυνάμεις του, να επικαιροποιήσει τις ΠΕΤΕΠ σε ότι αφορά την αναφορά στα ισχύοντα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, με απάλειψη τυχόν υπαρχουσών αναφορών σε Αμερικανικά ή Εθνικά Πρότυπα, ASTM, DIN, BS κλπ. Προσφάτως το ΤΕΕ έχει προχωρήσει στη δημοσίευση μιας ομάδας 40, εκ των ως άνω, επικαιροποιημένων ΠΕΤΕΠ, που αφορούν στις επισκευές – ενισχύσεις των έργων, για να καλυφθούν οι ανάγκες του ΚΑΝΕΠΕ. Σε όλες τις ΠΕΤΕΠ περιλαμβάνεται εδάφιο με τίτλο «ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ» στο οποίο γίνεται αναφορά στα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που πρέπει να πληρούν τα υλικά, και στις διαδικασίες εργαστηριακών ελέγχων και δοκιμών που απαιτούνται κατ’ αυτά. Συγχρόνως το ΙΟΚ προσπαθεί να ολοκληρώσει το αντικείμενο των ΠΕΤΕΠ, έχοντας προσδιορίσει περισσότερους από 200 «τίτλους» (θέματα) Προδιαγραφών προς σύνταξη και δίνοντας μεγάλη σημασία τόσο στην σταδιακή κάλυψη του αντικειμένου όλων των άρθρων των Ενιαίων Τιμολογίων του ΥΠΕΧΩΔΕ, όσο και στην ένταξη εργασιών με νέες (εν πολλοίς άγνωστες) καινοτομικές τεχνολογίες, όπως τα υψηλής ανακλαστικότητας υλικά («ψυχρά» υλικά – cool materials), η ανακύκλωση ασφαλτικών οδοστρωμάτων με χρήση αφρώδους ασφάλτου, η επισκευή υφισταμένων δικτύων χωρίς εκσκαφή ορύγματος, ο εσωτερικός έλεγχος παλαιών και νέων δικτύων με βιντεοσκόπηση κλπ. Ιδιαίτερα αναγκαία είναι η σύνταξη συγχρόνων ΠΕΤΕΠ για τις εργασίες που έχουν σχέση με τη συντήρηση των έργων οδοποιίας και λοιπών έργων υποδομής. Μια προσπάθεια που χρειάζεται την εξασφάλιση χρηματοδότησης για να προχωρήσει.4Οι ΠΕΤΕΠ έχουν συνταχθεί στο πλαίσιο του Action Plan, ήτοι του Προγράμματος για τον Εκσυγχρονισμό Παραγωγής Δημοσίων ΄Έργων της χώρας. Επομένως, «εξ ορισμού», η πρόθεση συντάξεώς τους ήταν εξ αρχής να αποτελέσουν τις επίσημες Προδιαγραφές, την επίσημη Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων της χώρας, για τα έργα του Δημοσίου και του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα. Έχει έλθει λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου να γίνουν οι ΠΕΤΕΠ από Προσωρινές (που είναι σήμερα), οι Πρότυπες Εθνικές ΤΕχνικές Προδιαγραφές (επίσης ΠΕΤΕΠ), και συγχρόνως να επεκταθεί η εφαρμογή τους και στα ιδιωτικά έργα. Ας σημειωθεί ότι το αντικείμενο των ΠΕΤΕΠ εκτείνεται σε εργασίες κηποτεχνικές, φυτεύσεων κλπ. ήτοι πέραν των ισχυόντων Ευρωπαϊκών Προτύπων. Υπάρχει μια καθυστέρηση στην τελική έγκριση των ΠΕΤΕΠ και στην ενσωμάτωσή τους στην Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων, αυτήν που εντάσσεται στα εκτελούμενα έργα από το Δημόσιο και τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα. Η καθυστέρηση οφείλεται στην εμφανισθείσα αμφιβολία για το αν πρέπει οι ΠΕΤΕΠ να εγκριθούν ή να κοινοποιηθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για το ποιος Οργανισμός είναι κατάλληλος για να να κάνει την επικαιροποίησή τους. Δεν θα διστάσω να διατυπώσω την προσωπική μου απόλυτη βεβαιότητα, ότι ο πιο κατάλληλος για να αναθρέψει ένα παιδί είναι ο γεννήτορας. Επίσης να εκφράσω την προσωπική μου απόλυτη βεβαιότητα ότι είναι κρίμα να διατηρείται, για «τυπικούς» λόγους, η χαμηλή στάθμη των συμβατικών Προδιαγραφών των έργων και ακόμη, να δίνεται η δυνατότητα σε κάθε Φορέα να επιλέγει ή να συντάσσει Προδιαγραφές κατά βούλησιν, για τους πιο πάνω λόγους. Τελειώνοντας, θα επιθυμούσα να δείξω την έμπρακτη βούληση του ΙΟΚ να μετάσχει ενεργά στην προσπάθεια για την κάλυψη της υστερήσεως που προανέφερα, πέραν από την συνεχή ενασχόλησή του με τις ΠΕΤΕΠ. Προσπαθεί, με τη βοήθεια συνεργατών υψηλής στάθμης, από τον ακαδημαϊκό και τον επαγγελματικό τομέα, να δημιουργήσει Ομάδες Εργασίας οι οποίες θα συντάξουν πλήρεις, σύγχρονους, εύληπτους και εύχρηστους, Οδηγούς Ορθής Πρακτικής για τη χρήση τους από τους ασχολούμενους με την κατασκευή των έργων. Έχει επίσης ξεκινήσει την προσπάθεια εκδόσεως βιβλίων που θα διαπραγματεύονται καίρια θέματα, για τα οποία δεν υπάρχει Ελληνική βιβλιογραφία. Αναζητείται χρηματοδότηση για την επιτυχία της προσπάθειας. Έτσι, έχει ασχοληθεί με τα λατομεία και τα αδρανή υλικά, πιστεύοντας ότι πρέπει να βελτιωθεί ο τρόπος εξορύξεως και θραύσεως των πετρωμάτων, με τροποποίηση των διαδικασιών ή και του εξοπλισμού παραγωγής τους. Ασχολείται επίσης με τη δημιουργία ενός εγχειριδίου – οδηγού χρήσεως των προσθέτων και των προσμίκτων σκυροδέματος, αλλά και των υλικών συντηρήσεως, επισκευής και ενισχύσεως των κατασκευών. Ακόμη, έχει συνάψει σύμβαση με τον εκδοτικό οίκο ΤeΚΔΟΤΙΚΗ SELKA – 4Μ για την σταδιακή έκδοση βιβλίων που θα αφορούν τις φέρουσες κατασκευές από ξύλο, τις στεγανώσεις δωμάτων και υπογείων χώρων, τις στεγανολεκάνες, τους καπναγωγούς κτιρίων και άλλα. Επιθυμείται και σχεδιάζεται η επέκταση των δραστηριοτήτων, στον ρυθμό που θα επιτρέπει η χρηματοδότηση. Ευχαριστώ5