3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αντισεισμικής Μηχανικής Νομικά θέματα αντισεισμικών κατασκευών Δικαιώματα μελέτης και κατασκευής ως συνάρτηση της εκπαίδευσης Κύριε Πρόεδρε Κύριοι καθηγητές Κυρίες και Κύριοι Ομολογώ ότι η επικαιρότητα μου επέβαλε να αναθεωρήσω τις αρχικές μου σκέψεις για την αντιμετώπιση του θέματος που μου εμπιστεύθηκε και με το οποίον με τίμησε η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου. Δεν εννοώ την υπόθεση του Βατοπεδίου, εννοώ την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και την συναφή πρόθεση του Υπουργείου Παιδείας να αγνοήσουν την πραγματική στάθμη των προσφερομένων σπουδών, να αγκιστρωθούν σε αμφισβητήσιμες ερμηνείες διατάξεων και να εξισώσουν τα διάφορα «Κολλέγια» ή Παραρτήματα Βρετανικών Πολυτεχνικών Σχολών ή άλλης μορφής Ιδιωτικά Πανεπιστήμια με τα πραγματικά Πολυτεχνεία, σε τίτλους και επαγγελματικά δικαιώματα. Μια πρόθεση στην οποία εναντιώνονται, απολύτως δικαίως, το ΤΕΕ και όλα τα ΑΕΙ, προσπαθώντας να «αμυνθούν περί πάτρης» και υποκαθιστώντας τους εκάστοτε πολιτικούς υπεύθυνους, που δεν αντέταξαν την οφειλόμενη αντίσταση στους κερδοσκοπούντες από αυτή την υπόθεση. Η ευπάθεια της χώρας μας στον σεισμό και η αυξημένη φροντίδα που διατίθεται στις σπουδές των Πολυτεχνείων μας για την αντιμετώπισή του, είναι ένας επί πλέον λόγος τόσο για την εναντίωση σ΄ αυτή την πλασματική «εξίσωση» ικανοτήτων και δικαιωμάτων, όσο και για την συζήτηση του θέματος στο παρόν συνέδριο. Ως γνωστόν όλες οι Ελληνικές Υπηρεσίες, για ένα πλήθος αντικειμένων στα οποία εφαρμόζονται δυσμενείς διατάξεις για τη χώρα μας, επικαλούνται τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκρύπτοντας επιμελώς ότι οι διατάξεις είναι δυσμενείς για μάς επειδή, κατά τη λήψη των αποφάσεων, δεν επιχειρήσαμε να προασπίσουμε τα συμφέροντά μας, δεν δείξαμε την ιδιαιτερότητά μας, δεν προσπαθήσαμε να πείσουμε με επιχειρήματα, πολύ συχνά δεν μετείχαμε καν, δεν παριστάμεθα. Oι εκπρόσωποί μας, κατά πάγια αρχή με σπάνιες εξαιρέσεις, όταν λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις (ακόμη και αν παρίστανται) δεν εναντιώνονται επαρκώς, δεν στέκονται ικανοί να 1αμυνθούν στα προφανή συμφέροντα άλλων χωρών που προσπαθούν να εξαγάγουν τα προϊόντα της οποιασδήποτε (εδώ της «εκπαιδευτικής») βιομηχανίας τους, τα οποία οι χώρες αυτές θεωρούν συχνά “Bon pour l’ Orient”. Οι πολιτικοί μας καμαρώνουν στις δημόσιες εμφανίσεις τους ότι μετέχουμε στα κέντρα λήψεως αποφάσεων της Ευρώπης αλλά, όταν έρθει η ώρα να μετάσχουμε στη λήψη των αποφάσεων, κάνουμε οικονομία στην δαπάνη αποστολής εκπροσώπου. Είμαστε μια χώρα που δεν ενδιαφέρεται για το συνολικό κόστος μιας δράσεως ή μιας παραλείψεως, μας ενδιαφέρει μόνο να «γλυτώσουμε» από την αρχική, την άμεση δαπάνη, δεν μας νοιάζει πόσο ακριβά πληρώνουμε αυτή την «οικονομία», δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε πόσο μας ζημιώνει η απουσία μας κατά τη λήψη των αποφάσεων, πόσο μας μεταμορφώνει σε υπάκουους υποτακτικούς του συμφέροντος των άλλων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν αναλογιζόμαστε πόσο μπορεί να στοιχίσει η ανεπαρκής μελέτη ή επίβλεψη ή κατασκευή ενός έργου, από κάποιον «Κολλεγιόπαιδα», στον επόμενο σεισμό. Ποια θα είναι η στάθμη των αποφοίτων αυτών των «Ιδρυμάτων» μας είναι ήδη γνωστό από σήμερα. Είναι απολύτως γνωστό, από τους προσερχόμενους στις επαγγελματικές εξετάσεις των Πολιτικών Μηχανικών στο ΤΕΕ, για την Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος. Προσερχόμενους από Σχολές σαν αυτές με τις οποίες σκοπεύουμε να εξισώσουμε με τα Πολυτεχνεία μας, μερικές εκ των οποίων διαφημίζονται ήδη στα ραδιόφωνα, τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες. Και που τους «βαφτίζουμε» κάποια στιγμήμηχανικούς, στο μεγαλύτεροποσοστό τους, με την συνευθύνη του ΤΕΕ , που δεν μπορεί βέβαια να απαλλαγεί από τα ελαττώματα της κοινωνίας μας και των πολιτικών της. Είναι πολύς καιρός τώρα, που στις εξετάσεις τις οποίες ενεργεί το ΤΕΕ για τη χορήγηση της Αδείας Ασκήσεως Επαγγέλματος στους Πολιτικούς Μηχανικούς (θα περιοριστώ μόνο σ’ αυτούς), οι προσερχόμενοι από Βρετανικές Πολυτεχνικές σχολές, εμφανίζονται εξαιρετικά αδύναμοι σε γνώσεις, πλήρως ακατάλληλοι για την άσκηση του επαγγέλματος που διεκδικούν. Το ποσοστό αυτών των αποφοίτων, σε σχέση με το σύνολο των εξεταζομένων στην Αθήνα, είναι μεγαλύτερο του 50%. Σε παρεμφερές επίπεδο γνώσεων βρίσκονται και πολλοί από τους προσερχόμενους από τις πρώην ανατολικές χώρες, που είναι σχετικώς λίγοι σε αριθμό. 2Σε μια πολύ συνοπτική και προσεγγιστική περιγραφή, όπως είναι γνωστό, στη Βρετανία χορηγείται ένα πρώτο πτυχίο στα τρία χρόνια «τεχνικών» σπουδών, ύστερα από τα οποία οι ως άνω πτυχιούχοι εκπονούν κάτι σαν «πτυχιακή» ή «διπλωματική» εργασία, που θεωρείται ως το τέταρτο έτος σπουδών, που εξασφαλίζει στον πτυχιούχο τον τίτλο που αρνείται του Υπουργείο Παιδείας στους αποφοίτους των Ελληνικών Πολυτεχνείων, τον τίτλο του master. Στην Ελλάδα εξασφαλίζει (σύμφωνα με κάποια διάταξη) την αναγνώριση από τον αρμόδιο φορέα (ΔΙΚΑΤΣΑ ή ΔΟΑΤΑΠ) της «ισοτιμίας» προς το ελληνικό δίπλωμα Πολιτικού Μηχανικού, το οποίον αποκτάται με εισαγωγικές εξετάσεις και πενταετείς σπουδές. Στο ΤΕΕ όλοι οι προσερχόμενοι για τη χορήγηση της Αδείας Ασκήσεως του Επαγγέλματος, εξετάζονται (με κάθε προσήνεια και επιείκεια) κυρίως στη διπλωματική τους εργασία. Γίνονται και μερικές πολύ απλές ερωτήσεις που αφορούν στις βασικές γνώσεις του επαγγέλματος. Άραγε, όμως, γιατί στη διπλωματική τους εργασία; Άραγε ποιο είναι το αντικείμενο αυτής της διπλωματικής, ποιος το διάλεξε; Μπορεί κάποιος να περάσει στην επαγγελματική εξέταση Πολιτικού Μηχανικού με διπλωματική εργασία «περί Δικαίου»; Φαίνεται πως μπορεί. Κατά κανόνα αυτές οι διπλωματικές εργασίες των προερχομένων από τις ως άνω χώρες είναι «κάπως περιγραφικές» π.χ. «Το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας» ή «Η ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας». Ενίοτε μοιάζουν πολύ με σχολικές εκθέσεις ή ίσως θυμίζουν δημοσιογραφική έρευνα. Μερικές φορές η διπλωματική εργασία είναι μια απλή στατική και αντισεισμική μελέτη ενός κτιρίου, πράγμα που απομακρύνει κάπως τον «κίνδυνο» για τον προσερχόμενο να τον υποχρεώσει το ΔΙΚΑΤΣΑ ή ΔΟΑΤΑΠ να εξετασθεί σε κάποιο από τα ελληνικά Πολυτεχνεία στα «δύσκολα» μαθήματα Στατική, Οπλισμένο Σκυρόδεμα, Αντισεισμική Μηχανική. Δυστυχώς, κατά την εξέταση αποδεικνύεται ότι οι σπουδαστές των σχολών που προανέφερα, δεν έχουν καμμία σχέση με την επιστήμη που υποτίθεται ότι σπούδασαν, σε ποσοστό της τάξεως του 90%, το ποσοστό δηλώνεται από τους εξεταστές, δεν είναι προσωπική εκτίμηση. Πολύ συχνά έχουν άγνοια και του αντικειμένου της (περιγραφικής) διπλωματικής εργασίας που υποτίθεται ότι συνέταξαν. Μερικές φορές (κυρίως όσον αφορά τους προσερχόμενους από ανατολικές χώρες) δεν γνωρίζουν ούτε τη γλώσσα της χώρας που σπούδασαν 3και στην οποία «διδάχθηκαν», δεν είναι σε θέση να αναγνώσουν τους τίτλους των κεφαλαίων της εργασίας που παρουσιάζουν ως δική τους. Η άγνοιά τους είναι προκλητική και απόλυτη, έχουν ΜΑΥΡΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ. Δεν είναι εύκολο να κατανείμεις την ευθύνη μεταξύ του Εκπαιδευτικού Ιδρύματος και του εκπαιδευθέντος, το αποτέλεσμα όμως είναι ότι χορηγήθηκε πτυχίο. Οδηγείσαι να σκεφτείς μήπως το Ίδρυμα στο οποίο σπούδασε αυτός ο σπουδαστής, και του έδωσε πτυχίο, δεν ήταν Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Τους ρωτά ο εξεταστής «γιατί μπαίνουν τα σίδερα στο σκυρόδεμα» και δεν ξέρουν. Τους ρωτά «αν μπαίνουν επάνω ή κάτω» και δεν ξέρουν. Τους ρωτά «από τι υλικά φτιάχνεται το σκυρόδεμα» και δεν ξέρουν. Τους ρωτά «πόσα κιλά τσιμέντο έχει ένα κυβικό μέτρο σκυροδέματος» και δεν ξέρουν. Μερικοί δύσκολοι εξεταστές ζητούν να τους σχεδιάσει ο εξεταζόμενος το διάγραμμα ροπών κάμψεως ενός προβόλου ή (αν οι εξεταστές είναι στις «κακές τους») τους ζητούν το αντίστοιχο διάγραμμα σε ένα φορέα μορφής «Γ», οπότε πέφτει γέλιο. Είναι θλιβερό, αλλά πρέπει να το ομολογήσουμε. Πολλοί από αυτούς τους εξετασθέντες έχουν σήμερα Άδεια Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Πολιτικού Μηχανικού, είναι συχνά ελέγχοντές μας σε κάποια Υπηρεσία, συντάσσουν αντισεισμικές μελέτες, κάνουν επιβλέψεις, παρακολουθούν την εκτέλεση Συμβάσεων. Έχουν εκμεταλλευτεί την απόγνωση στην οποία οδηγούνται κάποτε οι εξεταστές ή την άμετρη επιείκεια, που κατευθύνεται από ολόκληρη την κοινωνία μας και έχει γίνει έξις. Υπάρχει εξήγηση γι’ αυτή την κατάσταση. Στο εξωτερικό δεν πηγαίνουν οι καλύτεροι Έλληνες μαθητές, πηγαίνουν κατά κανόνα αυτοί που δεν μπορούν να εισαχθούν ούτε στα ΤΕΙ. Και η Βρετανία έχει γεμίσει από «Πολυτεχνικές» Σχολές, που ζουν και προσφέρουν στην οικονομία της χώρας τους από τα υψηλά δίδακτρα (και τις δαπάνες διαβίωσης) των ξένων, τους οποίους δέχονται όλους προθύμως. Πόσο συμφέρουσα είναι αυτή η βιομηχανία μπορεί να το εκτιμήσει κανείς από την προσπάθεια επεκτάσεως. Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν και εκεί Πανεπιστήμια των οποίων οι απόφοιτοι «πετάνε σπίθες». Αυτό συμβαίνει άλλωστε σε όλον τον κόσμο, υπάρχουν πολύ καλές σχολές και πολύ μέτριες σχολές. Στις πολύ καλές δεν σε δέχονται εύκολα. Για τους Βρετανούς υπηκόους αποφοίτους πάντως, η «απόσβεση» των δονήσεων της, ενδεχομένωςανεπαρκούς,εκπαιδεύσεως 4επιτυγχάνεταιμετοεκείεφαρμοζόμενο σύστημα «σταδιακής ανόδου» στα δικαιώματα του επαγγέλματος, βάσει της αποκτωμένης πείρας, ενός συστήματος που δεν υπάρχει στη χώρα μας. Μεγάλη ευθύνη για το παραγόμενο αποτέλεσμα έχει και το ΤΕΕ, το οποίο απήτησε (και πήρε) την αρμοδιότητα για τις επαγγελματικές εξετάσεις, αλλά δεν στάθηκε στο ύψος που έπρεπε. Πρωτεύοντα ρόλο στη δημιουργία (και την ανοχή) αυτής της καταστάσεως παίζει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η εξέταση – προφορικά, σύμφωνα με την ΕΔ5/4/339/1984 Κοινή Υπ. Απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Δημ. Έργων, ώστε να μη μπορεί κανείς να γνωρίζει ή να αποδείξει εκ των υστέρων ποιες ερωτήσεις έγιναν και ποιες απαντήσεις δόθηκαν. Ο τρόπος αυτός εξετάσεως δεν είναι βέβαια άμοιρος σκοπιμοτήτων, μας βοηθάει να «περνάμε» τους «δικούς» μας και επίσης να «φτιάχνουμε» δικούς μας. Αυτή η μορφή λαϊκισμού έχει περάσει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και το ΤΕΕ δεν κατάφερε να γλυτώσει. Επικαλούμαστε τη δημοκρατικότητά μας, επιδιώκουμε όμως να κριθούμε από «στημένες» εκλογικές διαδικασίες, έχει ξαναγίνει, σχετικά πρόσφατα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως τα πράγματα είναι σοβαρά. Οι συνάδελφοί μας αυτοί θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τον «καρκίνο των θεομηνιών», θα κληθούν να προστατέψουν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Θα κληθούν να κάνουν πραγματογνωμοσύνες, να κρίνουν τους άλλους, να αποφανθούν για τις αιτίες μιας βλάβης ή μιας καταστροφής. Θα κληθούν να υπερασπίσουν την αξιοπρέπεια του επαγγέλματος. Η σημερινή κωμωδία των επαγγελματικών εξετάσεων, κοινών για «εγχώριους» και «Ευρωπαίους», πρέπει να σταματήσει. Κατ’ ελάχιστον, αλλά αμέσως, η εξέταση για τη χορήγηση της Αδείας Ασκήσεως Επαγγέλματος στους μηχανικούς πρέπει να γίνεται γραπτώς και να εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων του επαγγέλματος. Το γραπτό κείμενο να αντιγράφεται αμέσως με ηλεκτρονική σάρωση (σκανάρισμα), να αποστέλλεται αμέσως και αυτομάτως μέσω δικτύου και να «αποθηκεύεται» στο Υπουργείο Παιδείας και στο ΥΠΕΧΩΔΕ, ώστε να μην υπάρχει η αμφιβολία για «νόθευση» και να είναι ανά πάσαν στιγμήν δυνατός ο έλεγχος, τόσο του εξεταζόμενου όσο και του εξεταστή, από κάθε επιθυμούντα και αρμόδιο.5Ίσως θα έπρεπε να επανέλθει το παληό σύστημα κάποιας μορφής οκταώρων, για να μπορεί το όργανο που αποφαίνεται για την ικανότητα του εξεταζόμενου, να σχηματίζει πιο ολοκληρωμένη αντίληψη, επίσης με γραπτή εξέταση, που θα αποτρέπει τις αμφισβητήσεις και τις αυθαιρεσίες. Και πάντως η εξέταση πρέπει να αποφύγει την «τυποποίηση», να αποφύγει τον κίνδυνο δημιουργίας «συνταγών» επιτυχίας, να έχει ποικιλία, να αφορά γενικώτερα το επάγγελμα, να μην είναι αποστήθιση Κεφαλαίων. Για να μπορεί να εξασφαλιστεί ότι κανένας δεν θα περνάει «αβρόχοις ποσίν» την πόρτα της εισόδου του ΤΕΕ, επειδή φέρνει απλώς ένα χαρτί που βεβαιώνει ότι σπούδασε, κανένας δεν θα απολαμβάνει ευμενέστερη μεταχείριση ως προς τον χρόνο σπουδών και τις πραγματικές γνώσεις και επιδόσεις, από τους σπουδαστές των Ελληνικών Πολυτεχνείων. Και επίσης, όταν απαιτείται, να χρησιμοποιούνται αυτά τα σκαναρισμένα κείμενα με τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις, ή/και τα αποτελέσματα των οκταώρων, για να ζητηθούν εξηγήσεις από τους καθηγητές και τα Ιδρύματα που έβγαλαν τέτοιους αποφοίτους. Το Υπουργείο Παιδείας και η Ελληνική Βουλή πρέπει να σκεφτούν καλά αν πρέπει να αποδεχτούν μια «δικαστική» απόφαση που ερμηνεύει (αυθεντικά άραγε;) το Ελληνικό Σύνταγμα, που αγνοεί την σεισμική ιδιαιτερότητα της χώρας μας και αδιαφορεί για τις συνέπειες, είναι ανάγκη να αναλογιστούν αν και υπό ποίες προϋποθέσεις, θα πρέπει να χορηγήσουν Άδειες Λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων ή παραρτημάτων ξένων «Πολυτεχνείων» ή «Κολλεγίων» στην Ελλάδα, αφού φτάσαμε στο σημείο να είναι υποχρεωτική η υποταγή μας σε ξένες συνήθειες, διαδικασίες, νοοτροπίες, ανάγκες και συμφέροντα. Και, κατ’ ελάχιστον, να εξαντλήσουν κάθε νομική δυνατότητα αντιστάσεως προς την αυθεντία (!!!) των Βρυξελλών, ακόμα και χρησιμοποιώντας τα δείγματα αγραμματοσύνης των εξεταζομένων, αλλά και ασφαλώς κάνοντας χρήση της ιδιαιτερότητας του σεισμικού κινδύνου, που απειλεί τη χώρα μας. Αλλά, ας μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους. Το ΤΕΕ πρέπει να καθιερώσει διαδικασίες ένταξης μελών, με τρόπο που θα αποτρέπει την κατάληψή του από αμφιβόλου ποιότητας μηχανικούς, έχει και εκείνο την υποχρέωση να υπερασπιστεί την Ιστορία του. Ενδεχομένως θα μπορούσε να απαιτήσει, ως προϋπόθεση εγγραφής, να έχει ήδη γραφεί ο προσερχόμενος στον αντίστοιχο επαγγελματικό φορέα της χώρας από την οποία προέρχεται. 6Και φυσικά πρέπει να βελτιώσει τις δικές του εσωτερικές διαδικασίες, ώστε οι ενέργειες και οι αποφάσεις του να είναι δίκαιες, αδιάβλητες και αμερόληπτες, να μην είναι αμφισβητήσιμες, να μην είναι επιδεκτικές προσφυγών στην εποπτεία της πολιτείας και στην Εποπτεία της Δημόσιας Διοίκησης. Κυρίες και Κύριοι Στο τεύχος του Μαρτίου του 1970 των Τεχνικών Χρονικών έχει δημοσιευτεί το κείμενο μιας διαλέξεως του καθηγητή Παύλου Σαντορίνη, την οποία προλόγισε ο πρύτανης Ευτύχιος Κοκκινόπουλος. Στη διάλεξη αυτή ο Π. Σαντορίνης αναφέρθηκε στον Αϊνστάιν (μεγαλύτερό του στην ηλικία), με τον οποίο βρέθηκαν κάποια περίοδο μαζί στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, ο ένας ως σπουδαστής και ο άλλος ως καθηγητής. Έδειξε, επισημαίνοντας και επιμένοντας στη σημασία των βασικών σπουδών, πόσο στοίχισε στον Αϊνστάιν (που ήταν φυσικός) η αδιαφορία που αυτός έδειξε (όταν ήταν σπουδαστής) και η αδυναμία του στα μαθηματικά, που τον συνόδευε σε ολόκληρη τη ζωή του. Αν λοιπόν σε ένα άνθρωπο - φαινόμενο σαν τον Αϊνστάιν στοίχισαν οι ατελείς βασικές σπουδές σε κάποιον τομέα, φανταστείτε τι πρέπει να περιμένουμε από σπουδαστές που οι αδυναμίες των σπουδών τους είναι σαν αυτές που προανέφερα, τέτοιες που να αναρωτιέσαι αν υπάρχουν σπουδές. Αναλογιστείτε αν και σε ποιο βαθμό μπορούν αυτοί οι σπουδαστές να καλύψουν, ως επαγγελματίες, τις ελλείψεις των βασικών γνώσεων του επαγγέλματος, τις αδυναμίες μιας πλήρους άγνοιας. Αυτόν τον κίνδυνο πρέπει να τον γνωστοποιήσουμε και να τον επισημάνουμε, για να πείσουμε την κοινωνία μας, που θα είχε ίσως την προκατάληψη να θεωρήσει την αντίδραση του ΤΕΕ ως συντεχνιακό αίτημα, ότι η αξιοκρατία σε τέτοιους κρίσιμους τομείς είναι εκ των ουκ άνευ. Ευχαριστώ Αθήνα 7 Νοεμβρίου 2008 Θ. Γ. ΒΟΥΔΙΚΛΑΡΗΣ Πολιτικός Μηχανικός7