Το Φαληράκι της Ρόδου, η Μύκονος και οι επενδύσεις που δεν ήρθαν και δεν θα έρθουν Χρήστος ΡοδόπουλοςΕισαγωγή Ο Κώστας αποφασίζει να επενδύσει σε ένα καταπληκτικό gourmet εστιατόριο στο Φαληράκι της Ρόδου. Ο Γιάννης αποφασίζει να επενδύσει σε ένα καταπληκτικό gourmet εστιατόριο στην Πόλη της Μυκόνου. Το ποσό της επένδυσης και για στις δύο περιπτώσεις είναι 1 εκατ. €. Μια ημέρα μετά τα εγκαίνια, τους επισκέπτεται ένας εκτιμητής επενδύσεων. Αφού κάνει τις απαιτούμενες αναλύσεις καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε βάθος 3 ετών, η επένδυση του Κώστα θα αξίζει 50.000 € και του Γιάννη 1,9 εκατ. €. Μάλιστα δίνει στους δύο επενδυτές από ένα διάγραμμα εκτίμησης.Εικόνα 1: Το διάγραμμα του ΚώσταΕικόνα 2: Το διάγραμμα του ΓιάννηΘα καταλάβουμε καλύτερα την διαφορά μεταξύ των δύο επενδύσεων αν στον άξονα του Υ βάλουμε την διαφορά της αξίας τους (εικόνα 3).Εικόνα 3: Διαφορά αξίας επένδυσης μεταξύ Κώστα και Γιάννη 1 / 10Λογικά θα σκεφτούν όλοι οι αναγνώστες, "βλαμμένο είσαι ρε Κώστα και κάνεις τέτοια επένδυση στο Φαληράκι;". Ο Κώστας εξηγεί τους λόγους που έκανε την επένδυση: α)Το Φαληράκι έχει καλύτερες παραλίες από την Μύκονο.β)Η Ρόδος έχει καλύτερες υποδομές από την Μύκονο.γ)Η Ρόδος έχει περισσότερο τουρισμό από την Μύκονο.Διαφωνείτε; Οι αναγνώστες προφανώς θα απαντήσουν ότι και τα τρία παραπάνω είναι όντως αλήθεια, αλλά η διαφορά (βλαμμένο είσαι ρε Κώστα..) έγκειται στο γεγονός ότι στο Φαληράκι κανείς δεν θέλει gourmet εστιατόριο αλλά στην Μύκονο.... πολλοί. Στην ουσία λοιπόν και χωρίς να είμαστε επενδυτές, οικονομολόγοι ή οτιδήποτε άλλο συναφές, καταλήγουμε στο συμπέρασμα "βλαμμένο είσαι ρε Κώστα...". Εύλογα κάποιος θα αναρωτηθεί γιατί στην εικόνα 3 βάλαμε την διαφορά των δυο επενδύσεων, την στιγμή που η επένδυση του Κώστα είναι καταδικασμένη εξ αρχής. Ο λόγος είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις το κόστος της επένδυσης είναι το ίδιο, δηλαδή 1 εκατ, €. Μάλιστα η διαφορά των δύο επενδύσεων μας ορίζει το πραγματικό κόστος του χρήματος. Στον πρώτο χρόνο λειτουργίας των δύο εστιατορίων το κόστος του χρήματος είναι: Ζημία Κώστα 625.000 € + Κέρδος Γιάννη 150.000 € = 775.000 €. Δηλαδή αν επενδύσω στο Φαληράκι και όχι στην Μύκονο για κάθε ένα Ευρώ επένδυσης στην ουσία έχω 22,5 σεντς περιουσία. Αντίθετα αν επενδύσω (όπως θα κάναμε οι περισσότεροι) στην Μύκονο, τότε θα έχω 1,15 Ευρώ για κάθε Ευρώ επένδυσης. Με λίγα λόγια καταλήγουμε στο απλούστατο αποτέλεσμα ότι το κόστος του χρήματος (επένδυσης) είναι διαφορετικό στην Μύκονο και διαφορετικό στο Φαληράκι ή πιο απλά το 1 Ευρώ στο Φαληράκι = 22,5 σεντς και το κάθε Ευρώ στην Μύκονο = 115 σεντς. Στον τρίτο χρόνο λειτουργίας των δύο εστιατορίων το κόστος του χρήματος είναι: Ζημία Κώστα 950.000 € + Κέρδος Γιάννη 498.000 € = 1.448.000 €. Δηλαδή αν επενδύσω στο Φαληράκι και όχι στην Μύκονο για κάθε Ευρώ επένδυσης στην ουσία έχω χάσει -144,8 σεντς περιουσία. Αντίθετα αν επενδύσω (όπως θα κάναμε οι περισσότεροι) στην Μύκονο, τότε θα έχω 1,498 Ευρώ για κάθε Ευρώ επένδυσης. Απλούστατα λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι μπορεί σε ονομαστική/ καταναλωτική αξία το 1 € να έχει την ίδια αξία στην Μύκονο και στο Φαληράκι, αλλά η επενδυτική του αξία διαφέρει και μάλιστα σημαντικά.2 / 10Η Ελλάδα και το Φαληράκι Ας αντικαταστήσουμε το Φαληράκι με την Ελλάδα και την Μύκονο με μια χώρα Χ, θεωρώντας ότι: α) Η Ελλάδα έχει καλύτερες παραλίες από την χώρα Χ. β) Η Ελλάδα έχει καλύτερες υποδομές από την χώρα Χ. γ) Η Ελλάδα έχει περισσότερο τουρισμό από την χώρα Χ. τότε, με την ίδια πρακτική που ακολουθήσαμε με τον Κώστα και τον Γιάννη, μπορούμε να καταλήξουμε πάλι στο ίδιο συμπέρασμα: "βλαμμένο είσαι ρε Κώστα...". Δηλαδή το κόστος του χρήματος στην Ελλάδα είναι υψηλότερο σε σχέση με την χώρα Χ. Εύκολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το επενδυτικό χρήμα, που είναι το κατ' εξοχήν αντικείμενο συζήτησης των τελευταίων 8 ετών, ορίζεται τελείως διαφορετικά από το καταναλωτικό χρήμα και διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η σύγκριση με άλλες χώρες είναι πλέον αναπόφευκτη, ιδιαίτερα μετά το 1980 που η μετακίνηση του επενδυτικού χρήματος είναι εξαιρετικά εύκολη. Όσο και αν σας ακουστεί παράξενο, ο επενδυτής λειτουργεί όπως και εμείς όταν ψάχνουμε στο www.skroutz.gr. Ας πούμε ότι η επένδυση είναι το Samsung Galaxy Tab E 9.6" 3G (8GB). Έχουμε και λέμε:3 / 10Είναι πασιφανές ότι ασχέτως πολιτικών πεποιθήσεων (ανάθεμά μας, διότι πρώτα μαθαίνεις την αλφάβητο και μετά πας να διαβάσεις Καζαντζάκη) δεν θα αγοράσουμε από την Ελλάδα. Αν κατέχουμε και το Σαιξπηρικό που το βάλαμε με την άλλη πραμάτεια στην σακούλα του Harrods, θα πούμε: Much ado about nothing ή σε ελεύθερη μετάφραση ... βλαμμένο είσαι ρε Κώστα ... Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν μια ιδεατή συζήτηση στον πραγματικό κόσμο των επενδύσεων. ΕλλάςΈχουμε το καλύτερο οικόπεδο στον κόσμοΕπενδυτήςo.k. !! Tα παραλέτε βέβαια λιγουλάκι. Σε κάθε περίπτωση, δεν ψάχνω για τουριστική επένδυση αλλά π.χ. για βιομηχανική.ΕλλάςΜα τι λέτε τώρα και από αυτό έχουμε. Ξέρετε πόσους πτυχιούχους έχουμε και μάλιστα με μεταπτυχιακά. Για την βιομηχανία έχουμε την μεγαλύτερη πυκνότητα μηχανικών ανά 100.000 κατοίκους στην ΕΕ.ΕπενδυτήςΜπράβο σας, αλλά όταν στείλαμε την λίστα με τις απαιτούμενες από την εταιρεία μας γνώσεις στον Σύμβουλο που έχει αναλάβει την έρευνα για το ανθρώπινο δυναμικό δεν μας βρήκαν πολλές επιλογές.ΕλλάςΈχετε δίκιο αλλά μην ξεχνάτε ότι αρκετοί έχουν φύγει από την χώρα, πολλοί είναι μακροχρόνια άνεργοι και πάρα πολλοί απασχολούνται σε άλλους τομείς από αυτούς που ζητάτε. Είμαστε όμως έξυπνοι άνθρωποι, δουλευταράδες, μαθαίνουμε γρήγορα και δεν ζητάμε πολλά χρήματα για αμοιβή.ΕπενδυτήςΤο γνωρίζω και μπράβο σας, αλλά δεν με ενδιαφέρει να ανοίξω πρώτα πανεπιστήμιο και μετά να κάνω προσλήψεις. Ξέρετε το εργατικό κόστος δεν είναι παρά το 10-15% του συνολικού κόστους μας!ΕλλάςΤόσο λίγο;ΕπενδυτήςΞέρετε μας κοστίζουν περισσότερο άλλα πράγματα.ΕλλάςΔηλαδή;ΕπενδυτήςΞέρετε θέλουμε ένα σχετικά σταθερό φορολογικό σύστημα.ΕλλάςΈχετε δίκιο αλλά μην κρίνετε από τα τελευταία χρόνια με την κρίση που αναγκαζόμαστε και κάνουμε αλλαγές κάθε μήνα μπας και βγει ο μήνας.ΕπενδυτήςΜα δεν το κάνετε μόνο τώρα με την κρίση. Κοιτάξτε εδώ που μαζέψαμε κάποια στοιχεία ...4 / 10ΕλλάςΈχετε δίκιο αλλά μην ανησυχείτε θα τα διορθώσουμε όλα. Τι να κάνουμε... όπως και κάθε άλλη χώρα έχουμε ιδιαιτερότητες. Κανένας δεν είναι τέλειος στον κόσμο. Θα τα βρούμε όμως όλα. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΞέρετε θα πρέπει να πληρωνόμαστε και στην ώρα μας και να μην χάνουμε χρήματα από τους κακοπληρωτές.ΕλλάςΜπορεί να αργούμε λίγο αλλά δεν χάνετε ποτέ τα χρήματά σας.ΕπενδυτήςΜα τι λέτε τώρα. Επίσημα το 10% των χρημάτων στην Ελλάδα χάνεται ενώ έχετε και τεράστιους χρόνους καθυστέρησης στις πληρωμές που φτάνουν κατά μέσο όρο τις 155 ημέρες. Έχουμε εδώ την αναφορά από το EUROPEAN PAYMENT INDEX 2014. Καταλαβαίνετε ότι για εμάς αυτό το 10% είναι περίπου όσο πληρώνουμε για το εργατικό κόστος.5 / 10ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΞέρετε στην δουλειά που κάνουμε θέλουμε και ένα σχετικά γρήγορο σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης χωρίς ιδιαίτερες πολυπλοκότητες. Οι δικηγόροι και οι καθυστερήσεις στην απόδοση της δικαιοσύνης στοιχίζουν αρκετά έμμεσα και άμεσα χρήματα.ΕλλάςΜην ανησυχείτε έχουμε πάρα πολλούς δικηγόρους που κάνουν τα πάντα και φθηνά. (EL = Ελλάς) 6 / 10ΕπενδυτήςΤο γνωρίζουμε αλλά τα δικαστήρια σας είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα παρότι έχετε πολλούς δικαστές. THE 2016 EU JUSTICE SCOREBOARD.7 / 10ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΘα θέλαμε να έχουμε και πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό για κεφάλαιο κίνησης.ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Σήμερα έχουμε ένα προβληματάκι αλλά τα πράγματα βελτιώνονται.ΕπενδυτήςΔηλαδή μπορείτε να μου εγγυηθείτε ένα επιτόκιο 2-3% και όχι τα 6,5-8% που μου λένε οι σύμβουλοι μου; Καταλαβαίνετε ότι η διαφορά του 5% είναι σημαντική.ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΞέρετε ανησυχούμε ιδιαίτερα για την διαφθορά στην χώρας σας. Θα θέλαμε να μπορούμε να ανταγωνιστούμε ισότιμα και ισόνομα με οποιοδήποτε άλλον. Γνωρίζετε, ότι συνήθως η διαφθορά κοστίζει πολλά χρήματα. Transparency International 2015.ΕλλάςΕντάξει όπως βλέπετε υπάρχουν και χειρότερα κράτη από εμάς.ΕπενδυτήςΣυμφωνώ αλλά στην Ελλάδα θέλετε π.χ. 10.000 € λάδωμα για κάτι απλό και σας φαίνεται και λίγο, ενώ στην Βουλγαρία κάνω την ίδια δουλειά με 2.000 € και είναι όλοι ευτυχισμένοι.ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΞέρετε επειδή το κόστος της ενέργειας είναι μεγάλο θα θέλαμε να έχουμε πρόσβαση σε φυσικό αέριο.ΕλλάςΜα έχουμε από τα καλύτερα δίκτυα φυσικού αερίου!ΕπενδυτήςΞέρετε όμως, μας ενδιαφέρει να κάνουμε το εργοστάσιο κοντά στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας ή της Πάτρας, και εκεί δεν έχετε φυσικό αέριο.8 / 10ΕλλάςΘα φτάσει και εκεί. Αλλά γιατί τέτοια μανία με την Πάτρα και την Ηγουμενίτσα; Και ο Πειραιάς μια χαρά είναι!ΕπενδυτήςΣτην οικονομική ανάλυση που κάναμε για την επένδυση, συμπεριλάβαμε κάποιες κοινοτικές οδηγίες και προγράμματα επιδότησης. Παρατηρήσαμε ότι μας συμφέρει καλύτερα η Ηγουμενίτσα και η Πάτρα. Καταλαβαίνετε ότι το κόστος μεταφοράς από την Πάτρα στον Πειραιά είναι υπολογίσιμο.ΕλλάςΜην ανησυχείτε θα τα φτιάξουμε όλα σωστά. Τι άλλο σας κοστίζει πολύ;ΕπενδυτήςΤα βασικά μας προβλήματα είναι αυτά.ΕλλάςΔηλαδή θα κάνετε την επένδυση στην Ελλάδα;ΕπενδυτήςΔυστυχώς το κόστος του χρήματος στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά υψηλό και δεν μας συμφέρει.ΕλλάςΔεν πειράζει σας καταλαβαίνουμε πλήρως. Ευχόμαστε στα επόμενα 5 χρόνια να αλλάξετε γνώμη.ΕπενδυτήςΔυστυχώς δεν μπορώ να ασπαστώ την αισιοδοξία σας.ΕλλάςΜα γιατί το λέτε αυτό; Τα τελευταία 8 χρόνια έχουμε κάνει τεράστιες προόδους.ΕπενδυτήςΜα τι λέτε τώρα εδώ και 46 χρόνια είστε ο φόβος και το τρόμος των ιδιωτικών επενδύσεων και δεν έρχεται κανένας. (Foreign direct investment, net inflows. Πηγή International Monetary Fund, Balance of Payments database).ΕλλάςΚοιτάξτε όμως τις κορυφές μετά το 2002. Βλέπετε ότι έχετε άδικο.ΕπενδυτήςΟι κορυφές που βλέπετε για την περίοδο 2002-2013 είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία, βραχυπρόθεσμες θεσμικές επενδύσεις στο χρηματιστήριο. Το 2015 μάλιστα βλέπετε και φυγή 289.000.000 Ευρώ.9 / 10Επίλογος Δεν έχω καμία πρόθεση να χαλάσω το όνειρο μερικών που ακόμα και σήμερα θέλουν να πιστεύουν σε κάτι αισιόδοξο. Η αισιοδοξία όμως θα πρέπει να αγγίζει έστω και λίγο την πραγματικότητα. Είναι τελείως διαφορετικό να προσπαθούμε να κάνουμε τον γάιδαρο να πετάξει και τελείως διαφορετικό να ψάχνουμε το γιατί ο γάιδαρος δεν πέταξε. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταλάβουμε τι σημαίνει κόστος χρήματος. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταλάβουμε ότι το εργατικό κόστος ακόμα και αν φτάσει στο απόλυτο μηδέν δεν αποτελεί και δεν αποτελούσε ποτέ βασική παράμετρο στο κόστος των ιδιωτικών επενδύσεων. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να δηλώσουμε με απόλυτη σιγουριά ότι όταν μια χώρα μειώνει αποκλειστικά το εργατικό κόστος, "χάνει" σημαντικά στα μάτια των επενδυτών διότι αποδεικνύει ανικανότητα κατανόησης των βασικών παραμέτρων των επενδύσεων. Προσωπικά θεωρώ ότι θα απαιτηθούν δεκάδες χρόνια εφαρμογής μιας εξαιρετικά πολύπλοκης στρατηγικής μέχρι να καταφέρουμε να δηλώσουμε αξιόπιστα ότι δεν είμαστε Φαληράκι. Το αν αξίζει μία τέτοια προσπάθεια θα το μάθουμε μόνο αν ξεκινήσουμε και κάνουμε το σταυρό μας ώστε οι ανταγωνιστές μας να παραμείνουν τουλάχιστον στάσιμοι για δεκάδες χρόνια.10 / 10