Η Αγωνία του Τερματοφύλακα πριν από το Πέναλτι 1 ή πως το χάλι της πολεοδομικής νομοθεσίας δεν μας αφήνει να δουλέψουμε έντιμα, παραγωγικά και με ασφάλεια Του Τριαντάφυλλου Σφυρή, Πολιτικού Μηχανικού tsfiris@gmail.com Τα τελευταία χρόνια έγιναν δραστικές αλλαγές στις διαδικασίες που αφορούν τις σχέσεις πολίτη – και πολεοδομικών υπηρεσιών. Πολλές αρμοδιότητες των πολεοδομικών υπηρεσιών αφαιρέθηκαν από τις υπηρεσίες -και σωστά κατά την γνώμη μου- και πέρασαν στους ιδιώτες μηχανικούς. Η αρχή έγινε με τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων, οι οποίες πλέον γίνονται ηλεκτρονικά χωρίς την μεσολάβηση πολεοδομικών υπηρεσιών, συνεχίστηκε με τον έλεγχο των οικοδομικών εργασιών που πλέον γίνεται από ιδιώτες μηχανικούς, τους ελεγκτές δόμησης, και τώρα σχεδιάζεται να επεκταθεί και στις άδειες δόμησης. Ως ασφαλιστική δικλείδα ότι οι ιδιώτες μηχανικοί θα κάνουν καλά την δουλειά τους ορίστηκαν πολύ μεγάλες ποινές, διοικητικές και ποινικές –και πάλι σωστά κατά την γνώμη μου- που φτάνουν μέχρι και τη αφαίρεση της άδειας άσκησης επαγγέλματος. Πλην όμως η χαώδης, αντιφατική και ασαφής πολεοδομική νομοθεσία δημιούργησε ένα εφιαλτικό για μας εργασιακό περιβάλλον, γιατί δεν είμαστε ποτέ σίγουροι, αφενός για το τι ισχύει και το τι δεν ισχύει, αφού κάθε τόσο ψηφίζονται τροποποιητικές διατάξεις χωμένες μέσα σε άσχετους νόμους και αφετέρου για το αν εφαρμόζουμε σωστά μια διάταξη, αφού κάθε τόσο εκδίδονται ερμηνευτικές εγκύκλιοι πολλές φορές αντιφατικές μεταξύ τους που ανατρέπουν κάτι που ίσχυε. Έτσι ακόμα και για μια απλή περίπτωση καταναλώνουμε ώρες και μέρες για να βρούμε πως θα την χειριστούμε, ώστε από την μια να μην βλάψουμε τους πελάτες μας, δίδοντας δυσμενείς σε βάρος τους ερμηνείες του νόμου για να καλυφθούμε, και από την άλλη να εξασφαλίσουμε τον εαυτό μας από τις συνέπειες τυχόν λάθους μας. Αυτό όμως το εφιαλτικό περιβάλλον για όποιον θέλει να εργαστεί έντιμα, είναι ειδυλλιακό για αυτόν που θέλει να μπορεί να ελίσσεται. Άλλωστε με αυτή την λογική είχε δομηθεί τόσα χρόνια η νομοθεσία, ώστε να μπορεί να επιτρέπει την διαπλοκή, τον χρηματισμό και τις πελατειακές σχέσεις και ταυτόχρονα να παρέχει στους διαπλεκόμενους και τους χρηματιζόμενους τα απαραίτητα παραθυράκια για να ξεγλιστρούν. Όσο η πολεοδομική νομοθεσία θα παραμένει σε αυτήν την κατάσταση, όλο και περισσότεροι θα αναγκαζόμαστε να αποσυρόμαστε και να αφήνουμε το πεδίο ελεύθερο σε αυτούς που έμαθαν να ελίσσονται (κοινώς «λαμόγια»). Ή στο τέλος θα αναγκαστούμε να το κάνουμε και εμείς με όλα, φυσικά, τα ρίσκα που αυτό συνεπάγεται. Αν αυτό θέλουν οι κυβερνώντες μας, δεν χρειάζεται να κάνουν απολύτως τίποτα. Αν θέλουν όμως να το αντιμετωπίσουν, ένας μόνο δρόμος υπάρχει: να ανασκουμπωθούν και να διορθώσουν τα σφάλματα που υπάρχουν στην πολεοδομική νομοθεσία, να εξαλείψουν τις ασάφειες και τις αντιφάσεις και να βρουν όλες τις διάσπαρτες σε διάφορα νομοθετήματα διατάξεις και να κωδικοποιήσουν την νομοθεσία σε λίγα και ενιαία κείμενα. Δύσκολο έργο γιατί αυτός ο «κόπρος του Αυγεία» χρειάζεται έναν Ηρακλή. Θα βρεθεί άραγε;1Τίτλος ταινίας του Βίμ Βέντερς1Λόγια, λόγια, λόγια….. Το ότι η πολεοδομική νομοθεσία πάσχει από πολυπλοκότητα, αντιφάσεις και ασάφειες το έχουν αναγνωρίσει από χρόνια όλες οι ηγεσίες του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ, του ΥΠΕΚΑ, του ΥΠΑΠΕΝ και τώρα ΥΠΕΝ και το έχουν διατυπώσει με τον πιο σαφή τρόπο στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου (Ypeka.gr), στην οποία στο κεφάλαιο ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ & ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ υποκεφάλαιο ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ διαβάζουμε:«Το δεύτερο αυτό σκέλος του πολεοδομικού δικαίου θεωρείται υπεύθυνο για τον δαιδαλώδη, αναποτελεσματικό και αδιαφανή χαρακτήρα της πολεοδομικής νομοθεσίας με πολύ δυσμενή αποτελέσματα στο χώρο των πόλεων και οικισμών. Είναι απαίτηση των τεχνικών φορέων αλλά και επιλογή της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ να αντιμετωπισθεί το ζήτημα της απλοποίησης της πολεοδομικής νομοθεσίας, ώστε ο σχεδιασμός να μπορεί να αποδώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα προς όφελος του περιβάλλοντος και των πολιτών.» Δυστυχώς από την εποχή του τότε ΥΠΕΚΑ μέχρι και σήμερα οι ηγεσίες του Υπουργείου όχι μόνο δεν έκαναν τίποτε για να απλοποιήσουν την πολεοδομική νομοθεσία, αλλά επιβάρυναν ακόμη περισσότερο την κατάσταση με την έκδοση νόμων, υπουργικών αποφάσεων, προεδρικών διαταγμάτων και εγκυκλίων που βρίθουν ασαφειών, λαθών, αντιφάσεων και πολυπλοκότητας, με δαιδαλώδεις παραπομπές σε άλλους νόμους και αποφάσεις. Σύνηθες δε είναι το φαινόμενο πολεοδομικές διατάξεις να είναι χωμένες μέσα σε άσχετους νόμους. Όλα αυτά δημιουργούν ένα αντιπαραγωγικό περιβάλλον τόσο για μας τους ελεύθερους επαγγελματίες όσο και για τους συναδέλφους δημοσίους ή δημοτικούς υπαλλήλους, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του εργάσιμου χρόνου μας το καταναλώνουμε για να λύνουμε τους γρίφους της νομοθεσίας. Οι συνάδελφοι στις υπηρεσίες λύνουν το πρόβλημα των ασαφειών και των αντιφάσεων της νομοθεσίας δίνοντας δυσμενείς σε βάρος των πολιτών ερμηνείες του νόμου (για να καλυφθούν από τις συνέπειες τυχόν λανθασμένης ερμηνείας) πράγμα που οδηγεί σε άσκοπη ταλαιπωρία και χάσιμο χρόνου σε πολίτες και υπηρεσίες («φέρε και αυτό το δικαιολογητικό, φέρε και εκείνο» καλού-κακού, «εγώ ας έχω καλυμμένο τον κώ.. μου και άσε τον πολίτη να παιδεύεται και να τρέχει»). Οι ελεύθεροι επαγγελματίες το λύνουμε είτε παίρνοντας την ευθύνη επάνω μας (κινδυνεύοντας να βρεθούμε αντιμέτωποι με εξοντωτικές ποινές σε περίπτωση ακόμα και αθέλητου λάθους μας) είτε ταλαιπωρώντας και επιβαρύνοντας οικονομικά τους πελάτες μας (με κίνδυνο να τους χάσουμε). Από την άλλη οι ελεύθεροι επαγγελματίες αδυνατούμε να συμβουλεύσουμε τους πολίτες για τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουν όταν σχετίζονται με την πολεοδομική νομοθεσία (αγοραπωλησίες, ιδρύσεις επιχειρήσεων, επενδύσεις κλπ) γιατί δεν μπορούμε να τους διαβεβαιώσουμε ότι αυτό που ισχύει σήμερα θα ισχύει και αύριο, και ότι δεν θα βγει μια υπουργική απόφαση ή εγκύκλιος που θα αναιρεί αυτά που ισχύουν. Μερικές ενδεικτικές και μόνο περιπτώσεις λαθών, ασαφειών, αντιφάσεων, πολυπλοκότητας και δυσμενών σε βάρος του πολίτη ερμηνειών του νόμου που θα παρατεθούν, είναι αρκετές για να πείσουν και τον πιο δύσπιστο, ότι όλα όσα περιγράφηκαν παραπάνω δεν είναι1 2υπερβολές. Οι περιπτώσεις αφορούν μόνο τους δύο τελευταίους και βασικούς νόμους, τον 4067/12 και τον 4178/13.Παραδείγματα λαθών Α) Στην παρ. 2.ε του άρθρου 11 του Ν.4178/13 αναφέρεται το «απόσπασμα χάρτη γης»:«…. Το ως άνω προσύμφωνο συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα, στο οποίο αποτυπώνεται η αυθαίρετη κατασκευή με το τμήμα εδάφους που έχει καταληφθεί, το ποσοστό του τμήματος που αναλογεί στο συγκεκριμένο γήπεδο / οικόπεδο και περιλαμβάνει απόσπασμα χάρτη γης με τον προσδιορισμό του τμήματος που έχει καταληφθεί, καθώς και του συνολικού γηπέδου / οικοπέδου.» Οι παλιοί μηχανικοί καταλαβαίνουν βέβαια ότι εννοεί «χάρτη Γ.Υ.Σ.» δηλ. χάρτη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, όμως για τους νέους μηχανικούς η διατύπωση αυτή είναι πηγή σύγχυσης και ταλαιπωρίας. Το λάθος αυτό αν και επισημάνθηκε στη ηγεσία του Υπουργείου (Υπουργό Αναπληρωτή, Γ. Γραμματέα Χωροταξίας, Νομικό Σύμβουλο του Υπουργού, Προϊσταμένη ΔΟΚΚ) στην ημερίδα για τον Ν. 4178 που διοργάνωσε το ΥΠΕΚΑ στην Κομοτηνή στις 4/10/2013 και το παραδέχτηκαν (βλ. στο σημείο 1:02:00 στο βίντεο που ανήρτησε το ΥΠΕΚΑ https://www.youtube.com/watch?v=mTkHhARxdLE ) ωστόσο ακόμη και μέχρι σήμερα δεν έχει διορθωθεί. Β) Στο υπόδειγμα τοπογραφικού διαγράμματος για τις άδειες δόμησης σε περιοχές εκτός σχεδίου, το οποίο συνέταξε το Υπουργείο και ανάρτησε στην ιστοσελίδα του, οι αποστάσεις του κτιρίου από τα όρια του γηπέδου ορίζονται λανθασμένα στις προεκτάσεις των πλευρών του κτιρίου:ΛΑΘΟΣΤΟ ΣΩΣΤΟ3ΛΑΘΟΣΓια τους παλιούς μηχανικούς είναι προφανές ότι πρόκειται για πολύ χοντρό λάθος, αφού οι αποστάσεις του κτιρίου από τα όρια του γηπέδου μετρούνται πάντοτε κάθετα στα όρια (και είναι άξιο απορίας πως δεν το γνώριζαν τα στελέχη του Υπουργείου που συνέταξαν το υπόδειγμα), όμως για τους νέους μηχανικούς είναι πηγή σύγχυσης και ταλαιπωρίας.Παραδείγματα ασαφειών Α) Στο άρθρο 1 του ν. 4178/2013 ορίζεται ότι: Από τη δημοσίευση του παρόντος απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η μεταβίβαση ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο, στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη αλλαγή χρήσης, όπως ειδικότερα ορίζεται στα άρθρα 5 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 (Α΄ 210). Το δε άρθρο 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 στο οποίο παραπέμπει η παραπάνω διάταξη ορίζει: Κάθε κατασκευή που εκτελείται: α) χωρίς την άδεια της παρ. 1 ή β) καθ' υπέρβαση της άδειας, ή γ) με βάση άδεια που ανακλήθηκε ή δ) κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων είναι αυθαίρετη και υπάγεται στις σχετικές για τα αυθαίρετα διατάξεις του Ν. 1337/1983 όπως ισχύουν. Ο όρος «σχετικές διατάξεις» είναι πολύ αόριστος αφού δεν ορίζεται ρητά ο νόμος, το διάταγμα ή η απόφαση την οποία δεν πρέπει να παραβαίνει μια κατασκευή για να μην θεωρείται αυθαίρετη. Οπότε ο κατάλογος των «σχετικών διατάξεων» είναι ανεξάντλητος και εναπόκειται στην φαντασία του κάθε ερμηνευτή του νόμου να τον εμπλουτίζει. Ο νομικός σύμβουλος π.χ. του πρώην Υπουργού Αναπληρωτή ΠΕΚΑ σε ένα από τα σεμινάριά του (υπάρχει αναρτημένο στο διαδίκτυο) επινόησε μια δική του «σχετική διάταξη» που μας εξέπληξε και φυσικά μας ανησύχησε γιατί άνοιξε «ασκούς του Αιόλου»: «….είναι βέβαιο και σαφές ότι η μη εφαρμογή της στατικής μελέτης (γεγονός το οποίο κυρίως δεν είναι εμφανές) καταγράφεται ως αυθαίρετη κατασκευή κατά την διάταξη.» Ο ν. 4178 στην παρ. Γ.ιζ θεωρεί ως «σχετικές διατάξεις» και τις διατάξεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού. Ας δούμε λοιπόν μερικές πολύ συχνές παραβάσεις του:  κτίριο με κάποιο εξωτερικό τοίχο ή κούφωμα που επιτρέπει την είσοδο υγρασίας στο κτίριο (παράβαση του άρθρου 9, παρ. 3.6 του κτιριοδομικού κανονισμού)  κτίριο με κάποιο εξωτερικό τοίχο ή κούφωμα από υλικό ευπαθές στην ηλιακή ακτινοβολία (παράβαση του άρθρου 9, παρ. 3.7 του κτιριοδομικού κανονισμού)  κτίριο με σκάλα της οποίας τα σκαλοπάτια διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ύψος περισσότερο από 5 χιλιοστά ή ως προς στο πλάτος περισσότερο από 1 εκατοστό (παράβαση του άρθρου 9, παρ. 4.6.γ του κτιριοδομικού κανονισμού)4Είναι προφανές ότι, αν πούμε σε κάποιο πελάτη μας ότι πρέπει να τακτοποιήσει το «αυθαίρετο παράθυρό» του, το οποίο χαρακτηρίζεται ως αυθαίρετο επειδή παίρνει νερά, θα μας κοροϊδέψει και φυσικά θα ψάξει για άλλο μηχανικό. Αν τέλος στις «σχετικές διατάξεις» συμπεριλάβουμε και τις διατάξεις περί θερμομόνωσης, περί πυροπροστασίας, περί ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, περί οπλισμένου σκυροδέματος (ο κατάλογος μπορεί γίνει ανεξάντλητος) είναι απίθανο να βρεθεί έστω και ένα κτίριο που να μην παραβαίνει κάποια από αυτές. Β) Στο άρθρο 4 παρ. 5 του ν. 4067/2012 ορίζεται ότι: Αυθαίρετη και κατεδαφιστέα είναι κάθε κατασκευή που εκτελείται ή έχει εκτελεστεί: α) χωρίς οικοδομική άδεια ή άδεια δόμησης ή έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας ή έγγραφη ενημέρωση, όπως ορίζονται στο παρόν άρθρο, β) καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας ή της άδειας δόμησης, γ) με βάση άδεια που ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε και δ) κατά παράβαση γενικών ή ειδικών διατάξεων και των μέγιστων ανοχών όπως αυτές καθορίζονται. Η έννοια «κατασκευή» που αναφέρεται στην παραπάνω διάταξη ορίζεται στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου: 35. Κατασκευή είναι κάθε ασφαλές τεχνικό έργο Η λέξη «ασφαλές» επιτρέπει με την «κατά γράμμα» ερμηνεία του νόμου να θεωρηθεί ότι τα αυθαίρετα ως «μη ασφαλή» τεχνικά έργα (αφού έγιναν χωρίς εγκεκριμένη στατική μελέτη) δεν θεωρούνται «κατασκευές» και άρα δεν υπάγονται στις διατάξεις περί αυθαιρέτων!! Από την άλλη, η φράση «κάθε τεχνικό έργο» επιτρέπει τον χαρακτηρισμό ως αυθαίρετης και της πιο απλής κατασκευής π.χ. μια βρύση σε ένα εξωτερικό τοίχο, η οποία τοποθετήθηκε χωρίς να βγει οικοδομική άδεια!! (για όσους το θεωρούν «τραβηγμένο», πληροφορώ ότι υπάρχει έκθεση αυτοψίας αυθαιρέτου κάποιας ΥΔΟΜ με τέτοια περίπτωση).Παραδείγματα αντιφάσεων Α) Στο άρθρο 1 του ν. 4178/2013 ορίζεται ότι: Από τη δημοσίευση του παρόντος απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η μεταβίβαση ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο, στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη αλλαγή χρήσης, όπως ειδικότερα ορίζεται στα άρθρα 5 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 (Α΄ 210). Αντίθετα στο άρθρο 3 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι:51. α. Σε κάθε δικαιοπραξία εν ζωή που συντάσσεται μετά τη δημοσίευση του παρόντος και έχει ως αντικείμενο τη μεταβίβαση ή τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων χωρίς κτίσμα, επισυνάπτεται υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και βεβαίωση μηχανικού. Με την ως άνω υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και τη βεβαίωση μηχανικού δηλώνεται και βεβαιώνεται αντίστοιχα ότι: i) στο ακίνητο δεν υπάρχει κτίσμα ή ii) στο ακίνητο ή στη διακεκριμένη αυτοτελή οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία, μη συμπεριλαμβανομένων των κοινοκτήτων ή κοινοχρήστων χώρων του ακινήτου, δεν έχουν εκτελεστεί αυθαίρετες κατασκευές καθ’ υπέρβαση της δόμησης, της κάλυψης και του ύψους της ιδιοκτησίας και δεν έχουν εγκατασταθεί χρήσεις χωρίς άδεια, ή iii) ότι οι εκτελεσμένες αυθαίρετες κατασκευές ή οι εγκατεστημένες αυθαίρετες χρήσεις, εμπίπτουν σε μία από τις εξαιρέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 1 και δεν υπάγονται σε καμία άλλη από τις περιπτώσεις του άρθρου 2 του παρόντος. Οι δύο παραπάνω διατάξεις είναι αντιφατικές και η μία αναιρεί την άλλη, διότι ενώ με βάση το άρθρο 3 επιτρέπεται η μεταβίβαση σε ακίνητο με αυθαίρετες κατασκευές, αρκεί αυτές να μην επηρεάζουν την δόμηση, την κάλυψη και το ύψος, δηλ. περιορίζεται ο έλεγχος του μηχανικού –και σωστά κατά την γνώμη μου- μόνο στα κτίρια και όχι σε κάθε αυθαίρετη κατασκευή (π.χ. τσιμετροστρώσεις, τοιχάκια, βρύσες, ψησταριές) και μάλιστα μόνο ως προς στα βασικά πολεοδομικά μεγέθη του κτιρίου (κάλυψη, δόμηση, ύψος) και όχι ως προς την διαρρύθμιση, την θέση και τις διαστάσεις των ανοιγμάτων, παραβάσεων του κτιριοδομικού κανονισμού κλπ., ωστόσο το άρθρο 1 απαγορεύει ρητά την μεταβίβαση εφ΄ όσον υπάρχει οποιαδήποτε «αυθαίρετη κατασκευή, όπως ειδικότερα ορίζεται στα άρθρα 5 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985». Ας δούμε και πως ορίζεται η αυθαίρετη κατασκευή στο άρθρο 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985: 3. Κάθε κατασκευή που εκτελείται: α) χωρίς την άδεια της παρ. 1 ή β) καθ' υπέρβαση της άδειας, ή γ) με βάση άδεια που ανακλήθηκε ή δ) κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων είναι αυθαίρετη και υπάγεται στις σχετικές για τα αυθαίρετα διατάξεις του Ν. 1337/1983 όπως ισχύουν. Μερικές πολύ συνηθισμένες κατασκευές (όχι κτίρια) που έχουν γίνει «χωρίς οικοδομική άδεια» και οι οποίες κατά το άρθρο 1 απαγορεύουν τη μεταβίβαση, αλλά την επιτρέπει το άρθρο 3, είναι:  οι περιφράξεις γηπέδων ή οικοπέδων όταν δεν υπάρχει οικοδομική άδεια για ανέγερση κτιρίου  οι διαμορφώσεις εδάφους γηπέδων ή οικοπέδων όταν δεν υπάρχει οικοδομική άδεια για ανέγερση κτιρίου  οι βόθροι και οι υπόγειες δεξαμενές σε γήπεδα ή οικόπεδα όταν δεν υπάρχει οικοδομική άδεια για ανέγερση κτιρίου  Πέργολες σε γήπεδα ή οικόπεδα όταν δεν υπάρχει οικοδομική άδεια για ανέγερση κτιρίου  Οι επισκευές και οι διαρρυθμίσεις κτιρίων που δεν εμπίπτουν στην απαλλαγή έκδοσης οικοδομικής άδειας που προβλέπει η παρ. 1 του άρθρου 22 του ΓΟΚ (π.χ. εσωτερικοί ή εξωτερικοί χρωματισμοί με χρήση ικριωμάτων, μικρές εσωτερικές επισκευές στεγών δωμάτων με χρήση ικριωμάτων) Τελικά ποιο από τα δύο άρθρα υπερισχύει; Είναι σίγουρο ότι αν ο πολίτης εφαρμόσει το άρθρο 3 δεν θα βρεθεί στο μέλλον μπλεγμένος εξαιτίας του άρθρου 1; 6Ας δούμε και μερικές πολύ συνηθισμένες κατασκευές (όχι κτίρια) που έγιναν «καθ΄ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας» και οι οποίες κατά το άρθρο 1 απαγορεύουν τη μεταβίβαση, αλλά την επιτρέπει το άρθρο 3:   Κατασκευή περίφραξης με το συμπαγές τμήμα της να είναι μεγαλύτερο του 1 μ. Αλλαγή θέσης και μεγέθους εξωτερικών ανοιγμάτων Κατασκευές στον ακάλυπτο χώρο (π.χ. τσιμεντοστρώσεις, παρτέρια, βρύσες, πέργολες) που δεν αναφέρονται στα σχέδια της οικοδομικής άδειαςΟι ίδιες απορίες: Ποιο από τα δύο άρθρα υπερισχύει; Είναι σίγουρο ότι αν ο πολίτης εφαρμόσει το άρθρο 3 δεν θα βρεθεί στο μέλλον μπλεγμένος εξαιτίας του άρθρου 1; Όσον αφορά τις κατασκευές που είναι αυθαίρετες επειδή έγιναν «κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων», και με δεδομένο ότι ο όρος «σχετικές διατάξεις», όπως αναλύθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, είναι πολύ αόριστος αφού δεν ορίζεται ρητά ο νόμος, το διάταγμα ή η απόφαση την οποία δεν πρέπει να παραβαίνει μια κατασκευή για να μην θεωρείται αυθαίρετη, ο κατάλογος των «σχετικών διατάξεων» είναι ανεξάντλητος και είναι απόλυτα βέβαιο ότι δεν υπάρχει ούτε ένα έργο (κυριολεκτικά!) στο οποίο να μην έχει παραβιαστεί τουλάχιστον μια από αυτές. Είναι προφανές λοιπόν ότι χωρίς την αναίρεση του άρθρου 1 μέσω του άρθρου 3 θα ήταν αδύνατη οποιαδήποτε μεταβίβαση! Η αντίφαση αυτή είναι σίγουρο ότι θα γίνει πηγή προβλημάτων και αντιδικιών μεταξύ αγοραστών, πωλητών και μηχανικών, διότι αν σε κάποιο μεταβιβασθέν ακίνητο υπάρχουν οι παραπάνω αυθαίρετες κατασκευές που απαριθμήθηκαν, παρ΄ όλο που δεν απαγορεύουν την μεταβίβασή του, δεν παύουν να υπάρχουν, οπότε σε περίπτωση καταγγελίας -ακόμη και μετά από χρόνια- η ΥΔΟΜ θα τις καταγράψει ως αυθαίρετες και ο ανυποψίαστος αγοραστής θα υποχρεωθεί να πληρώσει το πρόστιμο ανέγερσης και διατήρησής τους και φυσικά να τις νομιμοποιήσει. Επίσης αν χρειαστεί να κάνει οικοδομικές εργασίες (επισκευές, προσθήκες κλπ) δεν θα μπορέσει να βγάλει άδεια δόμησης αν προηγουμένως δεν τις έχει τακτοποιήσει ή νομιμοποιήσει. Ποιος θα επιβαρυνθεί τότε το όλο κόστος και το πρόστιμο; Ο παλιός ή ο νέος ιδιοκτήτης; Και πως θα αποφύγει ο μηχανικός την εμπλοκή του στην αντιδικία τους;Παράδειγμα αυθαίρετης σε βάρος του πολίτη ερμηνείας νόμου Α) Στο άρθρο 4 παρ. 2 του ν. 4067/12 σχετικά με τις εργασίες που επιτρέπονται με έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας αναφέρεται: 2. Έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, απαιτείται για τις ακόλουθες εργασίες σε κτίρια που υφίστανται νόμιμα: Μετά την απαρίθμηση των εργασιών, στο τέλος της παραγράφου αναφέρεται: Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καθορίζεται η διαδικασία έκδοσης της έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας και κάθε σχετικό θέμα.7Ο νομοθέτης δηλ. όρισε ρητά και σαφέστατα ότι: α) η έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας επιτρέπεται μόνο σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια και β) ότι η διαδικασία έκδοσης της έγκρισης καθορίζεται με Υπουργική απόφαση. Κατ’ εξουσιοδότηση που παρέχει η παραπάνω διάταξη, εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση 63234/19.12.2012 «Έγκριση Τεύχους Τεχνικών Οδηγιών Εφαρμογής του Ν. 4067/12» (η οποία παρεμπιπτόντως δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και άρα δεν έχει νομική ισχύ). Αντίθετα με την παραπάνω παρ. 2 του άρθρου 4, στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου, η οποία αφορά τις εργασίες που επιτρέπονται κατόπιν απλής ενημέρωσης των ΥΔΟΜ αναφέρεται: 3. Δεν απαιτείται Άδεια Δόμησης ή έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, για τις ακόλουθες εργασίες: Μετά δε την απαρίθμηση των εργασιών, στο τέλος της παραγράφου αναφέρεται: Για τις ανωτέρω εργασίες απαιτείται, προ 48 ωρών έγγραφη ενημέρωση για την εκτέλεσή τους της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης, που γνωστοποιείται στο οικείο αστυνομικό τμήμα. Με προεδρικό διάταγμα, το οποίο εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, μπορούν να καθορίζονται επιπλέον των παραπάνω και άλλες περιπτώσεις, όπου δεν απαιτείται άδεια δόμησης, αλλά έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας ή ενημέρωση της αρμόδιας Υ.ΔΟΜ. με την επιφύλαξη των περιπτώσεων των παραγράφων 1 και 3. Ο νομοθέτης δηλ. για την περίπτωση της απλής «έγγραφης ενημέρωσης» όρισε ρητά και σαφέστατα ότι: α) για τις εργασίες αυτές δεν απαιτείται τα κτίρια να υφίστανται νόμιμα και β) με Π.Δ. μπορούν να καθορίζονται και άλλες τέτοιες εργασίες, αλλά δεν προβλέπεται ότι μπορούν να καθοριστούν οι διαδικασίες της «έγγραφης ενημέρωσης», πράγμα λογικό άλλωστε αφού δεν πρόκειται για «έγκριση» (όπως στην περίπτωση 2) αλλά για απλή «έγγραφη ενημέρωση». Με τροποποίηση το 2014 (ν. 4258, άρθρο 20 , παρ. 7) η αρμοδιότητα της επέκτασης του καταλόγου των εργασιών που μπορούν να γίνουν με απλή «έγγραφη ενημέρωση» δόθηκε στον αρμόδιο Υπουργό, αλλά και πάλι δεν του δόθηκε το δικαίωμα να ορίζει διαδικασίες για την «έγγραφη ενημέρωση». Ωστόσο ο αρμόδιος Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ στις 19/2/2012 (δηλ. ακόμη και πριν την παραπάνω τροποποίηση του νόμου) μέσω της προαναφερθείσας Υπουργικής Απόφασης 63234/19.12.2012 «Έγκριση Τεύχους Τεχνικών Οδηγιών Εφαρμογής του Ν. 4067/12» που εξέδωσε κατ΄ εφαρμογή της αρμοδιότητας που του παρείχε το άρθρο 2 του ν. 4067/12, «συμπλήρωσε» και «διόρθωσε» τον νόμο σε ότι αφορά το άρθρο 3 και καθόρισε διαδικασίες για την «έγγραφη ενημέρωση», χωρίς να έχει τέτοια δικαιοδοσία. Η παράνομη “συμπλήρωση” και “διόρθωση” του νόμου που έκανε αυθαίρετα Υπουργός, ενώ δεν είχε τέτοια αρμοδιότητα, είναι ότι την δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών που8επιτρέπονται με απλή «έγγραφη ενημέρωση» την περιόρισε σε κτίρια νομίμως υφιστάμενα και αποφάσισε: Για την εφαρμογή της διαδικασίας εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών με απλή έγγραφη ενημέρωση της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης, υποβάλλεται από τον ιδιοκτήτη στην ΥΔΟΜ και το οικείο αστυνομικό τμήμα, προ 48 τουλάχιστον ωρών, το υπόδειγμα που συνοδεύει το παρόν. Καθίσταται σαφές ότι με την έγγραφη ενημέρωση συνυποβάλλονται προς την ΥΔΟΜ και οι τυχόν κατά περίπτωση απαιτούμενες εγκρίσεις άλλων φορέων (π.χ. Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, Αρχαιολογική υπηρεσία, δασαρχείο, κλπ), συναίνεση των συνιδιοκτητών της οικοδομής εφ’ όσον οι κατασκευές βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους (ακάλυπτοι χώροι του οικοπέδου) ή κοινόκτητα τμήματα του κτιρίου (όψεις, φ.ο., κλπ) και όσα ειδικότερα αναφέρονται παρακάτω. Η εκτέλεση εργασιών με την διαδικασία της έγγραφης ενημέρωσης της αρμόδιας ΥΔΟΜ αφορά μόνον σε νομίμως υφιστάμενα κτίρια. παραγράφων 1 και 3. Η μη απαίτηση να είναι τα κτίρια νομίμως υφιστάμενα διατηρήθηκε και στη τελευταία τροποποίηση του ν. 4067 με το άρθρο 20 παρ. 5 του ν. 4258/2014, στο οποίο ορίζεται ρητά και σαφέστατα ότι συνεχίζει να είναι απλή ενημέρωση και όχι έγκριση, και ότι δεν τίθεται ως προϋπόθεση να είναι το κτίριο νομίμως υφιστάμενο: 5. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 4067/2012 αντικαθίσταται ως εξής: «Απαιτείται, προ 48 ωρών, έγγραφη ενημέρωση της αρμόδιας Υπηρεσίας Δόμησης η οποία γνωστοποιείται και στο οικείο αστυνομικό τμήμα, για την εκτέλεση των ακόλουθων εργασιών.»Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας2 Μια φορά και ένα καιρό όταν ψηφίζονταν ένας καινούργιος νόμος, οι συντάκτες του νόμου έβαζαν στο τέλος ένα ειδικό άρθρο, στο οποίο ανέφεραν αναλυτικά όλες τις διατάξεις των άλλων νόμων που έπαυαν να ισχύουν γιατί ήταν αντίθετες με τον νέο νόμο. Για παράδειγμα το υπ΄ αρ. 8 Νομοθετικό Διάταγμα (ΦΕΚ 124Α΄/1973) με το οποίο ψηφίστηκε ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός του 1973: Άρθρον 127 Καταργούμεναι διατάξεις Από της ισχύος του παρόντος καταργούνται: α) Το από 9.8.1955 Β. Δ/γμα ……. β) Το Π. Δ/γμα της 9.5.1928 ……... γ) Το τελευταίον εδάφιον της παραγράφου 1 των άρθρων 43, 44, 45 του Ν. Δ/τος της 17.7.1923…… δ) Το από 18.3.1926 Π. Δ/γμα ……. ε) Η παράγραφος 4 του άρθρου 2 του Νόμου 3275/1955 ……. στ) Το από 26.3.1947 Β. Δ/γμα ……. ζ) Το άρθρον 6 του από 19.6.1948 Β. Δ/τος …..2Τίτλος ταινίας του Νίκου Παναγιωτόπουλου9Ασφαλώς το να ψάξει κάποιος και να βρει ποιες διατάξεις άλλων νόμων επηρεάζονται από τον καινούργιο, απαιτεί αρκετό χρόνο και κόπο για να γίνει. Αλλά τον κόπο τον έκανε μια μικρή ομάδα και για μια φορά μόνο και έτσι απάλλασσε χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους και πολίτες, από το να καταναλώνουν άσκοπα τον εργάσιμο χρόνο τους ψάχνοντας καθημερινά ο καθένας χωριστά από τον άλλο και μόνο για λογαριασμό του για να βρει τις διατάξεις των άλλων νόμων που καταργούνται. Και πάλι όμως, πως θα ήταν σίγουρος ο υπάλληλος ή ο πολίτης ότι βρήκε όλες τις αντίθετες διατάξεις που θα έπρεπε να καταργηθούν; Και πως δεν θα υπήρχαν προστριβές ανάμεσα σε υπαλλήλους και πολίτες για το αν μια διάταξη αντίκειται ή όχι στον καινούργιο νόμο, αφού δεν κατονομάζονταν ρητά; Κάποια στιγμή όμως οι συντάκτες των νόμων βρήκαν έναν πιο ξεκούραστο τρόπο για να αναφέρουν τις καταργούμενες διατάξεις των άλλων νόμων, ο οποίος δεν απαιτούσε πολύ χρόνο και κόπο δικό τους. Απαιτούσε βέβαια χρόνο και κόπο για τους υπαλλήλους και τους πολίτες, αλλά αυτό ελάχιστα τους ενδιέφερε. Η διατύπωση που επινόησαν -και έκτοτε εφαρμόζεται με απόλυτη συνέπεια και από τους διαδόχους τους- είναι τόσο απλή και λιτή, που θα τους ζήλευε ο κάθε ποιητής, αφού κατάφεραν μέσα δύο μόνο γραμμές να είναι τόσο περιεκτικοί. Τυπικό παράδειγμα τέτοιας διάταξης μπορούμε να δούμε στον Νόμο 4067/2012 με τον οποίο ψηφίστηκε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ): Άρθρο 35 Καταργούμενες διατάξεις Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργείται κάθε διάταξη, η οποία είναι αντίθετη στις ρυθμίσεις του παρόντος, με την επιφύλαξη της παραγράφου 5 του άρθρου 1 και του άρθρου 34.Ο κόμπος έφτασε στο χτένι Νομίζω ότι είναι καιρός να αντιδράσουμε, υπάλληλοι και ελεύθεροι επαγγελματίες, για να σταματήσει αυτό το νόμο-μπάχαλο που μας σφίγγει τον λαιμό σαν θηλιά και δεν μας αφήνει να δουλέψουμε έντιμα, παραγωγικά και με ασφάλεια. Να απαιτήσουμε την άμεση κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας, ώστε να πεταχτεί στα σκουπίδια ότι άχρηστο υπάρχει και να συγκεντρωθούν οι διατάξεις που είναι διάσπαρτες σε χίλια-δυο νομοθετήματα σε ένα, δύο, τρία ή όσα χρειαστεί ενιαία κείμενα, για να βρίσκουμε επί τέλους γρήγορα και σίγουρα τι ισχύει και τι όχι. Τα κωδικοποιημένα κείμενα να συνταχθούν χωρίς λάθη, ασάφειες και αντιφάσεις που μας ταλαιπωρούν και δεν μας επιτρέπουν να είμαστε παραγωγικοί. Την δουλειά αυτή μπορεί και πρέπει να την αναλάβει το ΤΕΕ, ώστε να παίξει πραγματικά τον ρόλο του ως «Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας» που διατυμπανίζει ότι είναι. Οι συνάδελφοι στις πολεοδομίες μπορούν να συμβάλλουν στο έργο αυτό με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους πολύ καλλίτερα από τους ειδικούς συμβούλους στα υπουργεία, οι οποίοι διαθέτουν αναμφίβολα πολλά ακαδημαϊκά προσόντα αλλά δεν έχουν καμία απολύτως εμπειρία από την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας στην πράξη. Ο καθένας από μας μπορεί να συμβάλει με τις προσωπικές του εμπειρίες και παρατηρήσεις πάνω σε θέματα που αντιμετωπίζει. «Όσοι πιστοί προσέλθετε»!Ξάνθη 30-8-201610