Καλώς ήλθατε
Συνδεθείτε ή εγγραφείτε ως Μέλη, προκειμένου να σχολιάσετε αναρτημένα άρθρα, slides κλπ ή/και να διατυπώσετε τις δικές σας απόψεις για οποιοδήποτε θέμα τεχνικού ενδιαφέροντος.
Εγγραφή
Η εγγραφή στο forum είναι ελεύθερη και όλοι είναι ευπρόσδεκτοιΔημιουργία λογαριασμού
" ... Στη γενικότερη μορφή της, είναι μάλλον προφανές ότι όλοι επιθυμούμε την υψηλότερη δυνατή επίδοση (την αριστεία δηλαδή) των συμπολιτών μας σ' ό,τι ο καθένας επιτηδεύεται ...."
Αρθρο του Θ. Π. Τάσιου, ομότιμου καθηγητή ΕΜΠ, που δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 16 Αυγούστου 2015
Αραγε γιατί όχι αριστεία;
Θεοδόσης Π. Τάσιος, οµότιµος καθηγητής του ΕΜΠΣτη γενικότερη µορφή της, είναι µάλλον προφανές ότι όλοι επιθυµούµε την υψηλότερη δυνατή
επίδοση (την αριστεία δηλαδή) των συµπολιτών µας σ’ ό,τι ο καθένας επιτηδεύεται· κανέναν
µας δεν συµφέρει να περιορίσοµε το κοινωνικό καλό που περιµένοµε απ’ τα πέντε χιλιάδες
είδη επαγγελµάτων τα οποία απαρτίζουν τον κοινωνικο-οικονοµικό µας ιστό.
Κι ας διερωτηθούµε τώρα "πώς" θα πετύχοµε ετούτο το (ιδεώδες για τον λαό µας)
αποτέλεσµα: Προφανώς, χρειάζεται µια σχετική, πολυσχιδής παιδεία – κανείς δεν γεννιέται
και µαθηµένος και πολύ ικανός. Παιδεία διττώς πολυσχιδής: Πρώτον, διότι θα προέλθει απ’
όλους τους "πόρους" παιδείας που διαθέτει η κοινωνία (οικογένεια, σχολείο, περίγυρος,
µαζικά µέσα επικοινωνίας) – και όχι µόνον απ’ το θαυµατουργό µονόχορδο των "σχολείων".
Αλλα και διότι, για την κοινωνικώς άριστη άσκηση ενός επιτηδεύµατος, δεν αρκεί η
συστηµατική, µακρά και έµµονη εκπαίδευση, αλλά χρειάζεται και µια καλλιέργεια (ηθολογική
κυρίως – γιατί αλλιώτικα ούτε συλλογικότητες στήνονται, ούτε ατοµική ευδαιµονία αποκτάται).
Πες το λοιπόν: αυτήν τη δυσαπόχτητη αριστεία απαιτεί το λαϊκό συµφέρον. Εστω – αλλά πώς
θα την οργανώσοµε στην πράξη αυτήν τη γιγαντιαία εκπαιδευτική επιχείρηση; ∆ιότι την
σήµερον ηµέραν, ο κάθε γονιός, ο κάθε δάσκαλος, ο κάθε συντεχνιάρχης κι ο κάθε
καναλάρχης θα µας πούνε ότι "αυτό ακριβώς προσπαθούν ήδη, µ’ όλες τους τις δυνάµεις"! Κι
εδώ αρχίζουν τα δύσκολα: Πολλοί από εµάς ισχυρίζονται ότι το αποτέλεσµα αυτής της
"προσπάθειας" δεν είναι καθόλου ικανοποιητικό. Η συνολική παιδεία της περασµένης και της
επόµενης γενιάς δεν φαίνεται να βρίσκεται στο επιθυµητό (για τις οξύτατες ανάγκες του λαού)
ύψος. Η εντυπωσιακή "πτώση των βάσεων" στις Πανελλήνιες, η εξ ίσου εντυπωσιακή αύξηση
του δείκτη ∆ιαφθοράς, καθώς και οι µόνιµες πλέον αποτυχίες µας στην εθνική οικονοµία δεν
διαψεύδουν την απαισιόδοξη αυτή άποψη.
Αν έτσι έχουν τα πράγµατα, θα περίµενε κανείς ότι το υπ’ αριθµόν ένα πολιτικό ζήτηµα
σήµερα θα ήταν το θέµα της παιδείας (της πολυσχιδούς παιδείας – ας το ξαναθυµίσοµε). Και
δεν είναι.1/3 Αντ’ αυτού, ξαναφύτρωσε (πάλι) το "πρόβληµα" αν µας χρειάζονται (λέει) πειραµατικά, κι αν
µας χρειάζονται πρότυπα σχολεία – ένα πρόβληµα παλιό, καλοσυζητηµένο (και λυµένο κατά
την ταπεινή µου αντίληψη). Μα τότε γιατί ξανά; Αντε ντε;
Και όσο για τα λεγόµενα "πειραµατικά", είναι κοινός τόπος στην εκπαίδευση ότι κατά
πυκνότατα διαστήµατα ανακύπτουν πολλά και σπουδαία επιστηµονικά προβλήµατα
οργάνωσης, διδασκαλίας, µεθόδων ελέγχου, δοκιµασίας συστηµάτων κ.λπ., τα οποία δεν
λύνονται παρά µόνον µέσω καλοµελετηµένων δοκιµών· δεν είναι δυνατόν να αντιγράφοµε (σε
όλα) τις µεθόδους της Αγγλίας ή της Ρωσίας. Ακόµη και πιλοτικές εφαρµογές ευρύτερων
µεταρρυθµίσεων οφείλουν να περάσουν απ’ την κρησάρα του πειραµατικού – κι όχι µόνον
απ’ το µυαλό των κουµπάρων ορισµένων παλαιότερων υπουργών.
Και, πάµε τώρα στην "ταµπακιέρα": Ενας απ’ τους λόγους εναντίον των προτύπων σχολείων,
λέγεται ότι είναι και η µοµφή ότι καλλιεργούν την αριστεία. Υποθέτω όµως ότι η µοµφή δεν
αναφέρεται στην αριστεία αυτήν καθ’ εαυτήν, ως όντως επιθυµητό γενικό αποτέλεσµα, αλλά
ως προς τις ενδεχόµενες δυσµενείς για τον χαρακτήρα του παιδιού συνέπειες της
ενδοσχολικής ανταγωνιστικότητας και της βαθµοθηρίας – εις βάρος της ουσιώδους δόµησης
της προσωπικότητάς του. Και µια τέτοια µοµφή είναι όντως συζητήσιµη.
Πράγµατι, λοιπόν, στις µικρότερες ιδίως ηλικίες, η δόµηση της προσωπικότητας του µαθητή
επιτυγχάνεται ευστοχότερα όταν είναι απαλλαγµένη από ανταγωνιστικότητα και εγωιστική
επιζήτηση της διάκρισης. Εχει όµως εξ ίσου αναγνωρισθεί ότι (αντιθέτως) η ίδια η παιδεία
οφείλει να εισάγει τον νέο βαθµιαίως σε φυσικές κοινωνικές συνθήκες, µία εκ των οποίων
είναι και ο ανταγωνισµός. Αλλιώτικα θα παράγοµε αγνές παρθένους, προορισµένες να
δυστυχήσουν ως άτοµα και ν’ αδυνατούν να συστήσουν οµάδα. Η κρατούσα διεθνής θέση,
λοιπόν, στο ζήτηµα είναι ότι η σταδιακή (διδακτικώς κατάλληλη) εισαγωγή σ’ ένα κλίµα
ευγενούς άµιλλας είναι η βέλτιστη λύση – έτσι ώστε να µπορέσουν συµµέτρως να
επιτευχθούν όλοι οι σχετικοί στόχοι:
Εξυπηρέτηση της ανάγκης του λαού για τη µέγιστη υψηλή απόδοση των επαγγελµατιών
που τον υπηρετούν.
Προστασία της ευαίσθητης ψυχολογίας των µικρών ηλικιών στην έµµονη προσπάθεια
για στενούς στόχους.
Μύηση των νέων στην κοινωνική άµιλλα.
Απ’ αυτήν λοιπόν την πληκτική επανάληψη γνωστών πραγµάτων, δεν δικαιολογείται η
(αναπάντεχη και συλλήβδην) καταδίκη της αριστείας...
Καλά, εσείς όµως τι τα θέλετε τα "πρότυπα" σχολεία; Υποθέτω λοιπόν ότι µια δίκαιη κοινωνία
αναγνωρίζει την ποικιλότητα των ικανοτήτων των πολιτών της (µαθητών και δασκάλων), και
επιτρέπει στους καλύτερους απ’ αυτούς να βρούνε χώρο καλλιέργειας και των δικών τους
ιδιαίτερων ικανοτήτων, για λόγους συνταγµατικής ισότητας ευκαιριών.
Συγχρόνως, η κοινωνία δεν αυτοευνουχίζεται ακυρώνοντας τα κέρδη που αναµένει χάρις
στην ανάπτυξη των ικανότερων µελών της: Ο ελληνικός λαός έχει δικαίωµα (όπως άλλωστε
κάνουν όλοι οι λαοί) να φάει καλύτερο ψωµί απ’ τα ικανότερα παιδιά του, αντί να τα
καταδικάσει κι αυτά (γιατί άραγε;) στη µετριότητα.2/3 Ωστόσο, υπάρχει κι εδώ ένας συζητήσιµος αντίλογος, ο οποίος ορθώς επισηµαίνει ότι, µ’
αυτόν τον τρόπο, στα πρότυπα σχολεία νοµιµοποιούµε (εµµέσως, έστω) την ενώπιον της
παιδείας κοινωνική αδικία, εξαιτίας της οποίας τα παιδιά των φτωχότερων (ή κοινωνικώς
υποβαθµισµένων) συµπολιτών µας δεν αναπτύσσουν τα προσόντα εκείνα που ανοίγουν τις
πόρτες στα "άλλα" παιδιά. Εδώ οφείλοµε όντως να σταθούµε.
Ωστόσο, ο κανόνας "πονάει κεφάλι – κόψει κεφάλι" είναι ξεκάθαρα απολιτικός: Η κοινωνική
αδικία ενώπιον της παιδείας οφείλει να αντιµετωπισθεί "ανάντη", εκεί όπου γεννάται· και µε τα
αρµόδια πολιτικά εργαλεία. ∆ιότι, πώς διάβολο ελπίζοµε να αµβλύνοµε τη ρίζα της αδικίας,
τιµωρώντας α) παιδιά που δεν έφταιξαν και β) τον ίδιο τον λαό που βαρέθηκε να περιµένει
(και να πληρώνει πανάκριβα) την καινοτοµία απ’ τους ξένους. Εξ άλλου, µε κάτι τέτοιες
"τιµωρίες" αποκοιµίζοµε και τη λαϊκή απαίτηση για κοινωνική δικαιοσύνη µε όντως αποδοτικά
µέσα.
Βλέπετε, τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήµατα παραείναι περίπλοκα για να µπορούν να
λυθούν µε το λυσάρι µιας ιδεολογίας...∆ηµοσιεύθηκε στις 16 Αυγούστου 2015 στην εφηµερίδα3/3
Δημοσιευμένο στην κατηγορίαΓλώσσα, πολιτισμός και παιδεία
Αφήστε ένα σχόλιοΜετάβαση στην αρχή του άρθρου