Οι ιστορικοί της Αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα συχνά διαφωνούν για το εάν η εκρηκτική αύξηση του ύψους τωνν κτιρίων οφείλεται στον χαλύβδινο σκελετό ή την εξέλιξη των ανελκυστήρων.
Το ιστορικό της εξέλιξης των ανελκυστήρων
Επιµέλεια: Παν. Αναγνωστόπουλος, Π-ΜΑνελκυστήρας ή ανυψωτήρας (γαλλ. ασανσέρ, αγγλ. elevator ή lift) ονοµάζεται κάθε
εγκατάσταση που χρησιµοποιείται για την ανύψωση βαρών, προσώπων ή πραγµάτων.
Σήµερα έχει επικρατήσει ο γαλλικός όρος ασανσέρ για τον ανελκυστήρα που
χρησιµοποιείται στα πολυώροφα κτίρια.
Ανατρέχοντας στην ιστορία βλέπουµε ότι από αρχαιοτάτων χρόνων ο άνθρωπος είχε την
ανάγκη να επινοήσει τρόπους κατακόρυφης ανύψωσης του ιδίου ή των αντικειµένων του,
εκµεταλλευόµενος κάθε µορφή ενέργειας που είχε στην διάθεσή του.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήδη από το 2700 π.Χ. είχαν την ανάγκη να ανυψώνουν τεράστιες
πέτρες για την κατασκευή πυραµίδων - ναών και εκµεταλλευόµενοι την θεωρία του
επικλινούς επιπέδου κατορθώνουν µε τεράστιες τσουλήθρες να µετακινούν σιγά σιγά
προς τα πάνω αυτούς τους τεράστιους όγκους.
Τα πρώτα παραδείγµατα υποτυπωδών ανελκυστήρων ήταν αυτοί που υπήρχαν στην
Ρωµαική Αγορά και στο Κολοσσαίο για να ανυψώσουν στο επίπεδο της αρένας τους
µονοµάχους, τα άγρια ζώα και τα διάφορα σκηνικά απαραίτητα για την πραγµατοποίηση
των διαφόρων θεαµάτων.
Ήδη από το 236 π.Χ., όπως εξιστορεί ο Ρωµαίος αρχιτέκτονας και µηχανικός Βιτρούβιος,
υπήρχαν διάφορα παρόµοια συστήµατα σε βασιλικά ανάκτορα. Ο ίδιος περιέγραψε τον 1ο
αιώνα π.Χ. ανυψωτικές εξέδρες στις οποίες χρησιµοποιούνταν τροχαλίες και βαρούλκα ή
"εργάτες" που κινούνταν µε τη µυϊκή δύναµη ανθρώπων ή ζώων ή µε τη δύναµη του
νερού.1 / 12Αρκετό ενδιαφέρον παρουσιάζουν διάφορες εικονογραφήσεις που απεικονίζουν τύπους
χειροκίνητων ανελκυστήρων κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα. ∆ιάσηµος για την
ωραιότατη πολυχρωµία του και την εντυπωσιακή απλότητά του είναι ο "ανελκυστήρας µε
tamburo" που εµφανίζεται σε µια µινιατούρα του 1310.
Στο Θιβέτ και στην Ελλάδα (Μετέωρα), οι πρώτοι ανελκυστήρες είχαν την µορφή
καλαθιών, µε τα οποία µεταφέρονταν άνθρωποι και εµπορεύµατα. Τα πρώτα αυτά µέσα
µεταφοράς είχαν ένα σοβαρό πρόβληµα. Αν τυχόν έσπαγε το σχοινί, οι µεταφερόµενοι
έπεφταν χωρίς καµιά πιθανότητα σωτηρίας και τα εµπορεύµατα δεν είχαν καµιά
πιθανότητα να φθάσουν στον προορισµό τους.
Το 17ο αιώνα ο Γάλλος Βελαγέ εφηύρε ένα σύστηµα ανελκυστήρα µε χρησιµοποίηση
αντίβαρου. Στις αρχές του 18ου αιώνα κατασκευάστηκαν οι πρώτοι υδραυλικοί στην
Αγγλία. Το 1835 κατασκευάστηκε ο πρώτος µηχανικός ανελκυστήρας πάλι στην Αγγλία,
που θεωρείται σαν ο πρόδροµος των σηµερινών.
Στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάστηκε ένας υδραυλικός ανελκυστήρας του οποίου η
εξέδρα ήταν στερεωµένη σε ένα έµβολο που κινούνταν µέσα σε έναν κύλινδρο βυθισµένο
στο έδαφος κάτω από το φρεάτιο και σε βάθος ίσο µε το ύψος του φρεατίου. Μια
ατµοκίνητη αντλία ασκούσε πίεση στο υγρό, µέσα στον κύλινδρο. Αργότερα,
χρησιµοποιήθηκε ένας συνδυασµός τροχαλιών για τον πολλαπλασιασµό της διαδροµής
του οχήµατος και τη µείωση της βύθισης του εµβόλου. Σε όλες αυτές τις συσκευές
χρησιµοποιούνταν αντίβαρα για την εξισορρόπηση του απόβαρου του οχήµατος κι έτσι
απαιτούνταν ισχύς αρκετή µόνο για την ανύψωση του ωφέλιµου φορτίου.
Μέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 1850, οι αρχές αυτές χρησιµοποιούνταν κυρίως για την
ανύψωση φορτίων. Λόγω της µικρής αξιοπιστίας των (γενικά κανάβινων) σχοινιών που
χρησιµοποιούνταν εκείνη την εποχή, οι ανυψωτικές αυτές εξέδρες δεν µπορούσαν να
χρησιµοποιηθούν για την µεταφορά επιβατών.
Το 1853 ο Αµερικανός Ελίσα Γκρέιβις Ότις (Elisha Graves Otis) παρουσίασε µια
ασφαλιστική διάταξη και το γεγονός αυτό σήµαινε τη γέννηση του επιβατικού
ανελκυστήρα. Η συσκευή του Ότις που παρουσιάστηκε στην Έκθεση του Κρύσταλ
Πάλλας στη Νέα Υόρκη περιλάµβανε µιά διάταξη αρπάγης που µανδάλωνε στους
οδηγούς, επάνω στους οποίους εκινείτο το όχηµα, µόλις έπαυε να ασκείται δύναµη στο
σχοινί ανύψωσης.
2 / 12Η αρχή λειτουργίας του συστήµατος του Otis
1. Ο θάλαµος (1, πράσινο) ανεβοκατεβαίνει µέσω διάταξης βαρούλκου-τροχαλιών (2)
και ενός κινητού αντιβάρου (δεν φαίνεται στο σχήµα). Ο θάλαµος δεν βρίσκεται σε
ελεύθερη αιώρηση, αλλά ακολουθεί τους εκατέρωθεν κατακόρυφους οδηγούς
2. Το καλώδιο ανάρτησης περνάει από σύστηµα πολλαπλών τροχαλιών πρις
καταλήξει στο κύριο βαρούλκο. Οταν ο Otiw σχεδίασε το σύστηµα η λειτουργία του
ήταν χειρωνακτική (η ηλεκτροκίνηση ήρθε αρκετά αργότερα)!
3. Στην κορυφή του θαλάµου υπάρχει απλός µηχανισµός αποτελούµενος από
στρεφόµενους ελατηριωτούς βραχίονες (4). Σε περίπτωση θραύσεων του
καλωδίου (3), τα ελατήρια ωθούν δύο στιβαρά γλωσσίδια (pawls, 5) τα οποία
κλειδώνουν στην ανωστρεφή οδόντωση των οδηγών. Η διάταξη αυτή, τύπου
καστάνιας, ακινητοποιεί µε ασφάλεια τον θάλαµο.3 / 12Η επίδειξη του Ε. Οτις στο Crystal Palace το
1853, The Otis Bulletin: Special 125th
Anniversary Edition, September 20, 1978.Ο πρώτος επιβατικός ανελκυστήρας τέθηκε σε λειτουργία στα µεγάλα καταστήµατα
Haughwont στη Νέα Υόρκη το 1857. Ήταν ατµοκίνητος, ανέβαινε σε ύψος πέντε ορόφων
σε λιγότερο από ένα λεπτό και αποτέλεσε µια αναµφισβήτητη επιτυχία. Η εγκατάσταση
αγωγών ατµού στους δρόµους της πόλης επέτρεψε µια πολύ γρήγορη διάδοση των
ανελκυστήρων αυτού του τύπου, γιατί πλέον ήταν ανεξάρτητοι από την ύπαρξη ενός
ξεχωριστού καζανιού µε όλα τα προβλήµατα συντήρησης και χρήσης που αυτό
συνεπάγεται.
Το 1867 ο Γάλλος Leon Edoux παρουσίασε στο Παρίσι τον πρώτο ανελκυστήρα ο οποίος
εκµεταλλευόταν την ενέργεια του νερού υπό πίεση που προερχόταν από το δίκτυο
υδροδότησης της πόλης.
Το 1870 λειτούργησαν στην Νέα Υόρκη οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες στους
οποίους η εξέδρα ήταν στερεωµένη σε ένα έµβολο που κινούνταν µέσα σε έναν κύλινδρο
βυθισµένο στο έδαφος κάτω από το φρεάτιο και σε βάθος ίσο µε το ύψος του φρεατίου.
Μια ατµοκίνητη αντλία ασκούσε πίεση στο υγρό, µέσα στον κύλινδρο µε συνέπεια την
άνοδο της πλατφόρµας. Αργότερα, χρησιµοποιήθηκε ένας συνδυασµός τροχαλιών για τον
πολλαπλασιασµό της διαδροµής του οχήµατος και τη µείωση της βύθισης του εµβόλου.
Ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε το 1880 στη Γερµανία από τον
βιοµήχανο και εφευρέτη Βέρνερ φον Ζίµενς (Siemens).
Το 1887 κατασκευάζεται στην Βαλτιµόρη ο πρώτος ήλεκτρικός ανελκυστήρας.
Κατά τις τρεις επόµενες δεκαετίες εµφανίστηκαν βελτιωµένοι τύποι ατµοκίνητων
ανελκυστήρων χωρίς όµως να σηµειωθεί καµιά σηµαντική πρόοδος µέχρι το 1889 που
χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά ο ηλεκτροκινητήρας. Στη εγκατάσταση αυτή, στο
Μέγαρο Ντέµαρεστ (Demarest) στη Νέα Υόρκη, ένας ηλεκτροκινητήρας έδινε κίνηση σε
τύµπανο περιέλιξης στο υπόγειο του κτιρίου.4 / 12Η εισαγωγή του ηλεκτρισµού οδήγησε σε δύο ακόµη εξελίξεις : το 1894 παρουσιάστηκαν
τα χειριστήρια µε κουµπιά και το 1895 εκτέθηκε στην Αγγλία µια ανυψωτική συσκευή στην
οποία η ισχύς παρέχονταν σε µια αυλακωτή τροχαλία στην κορυφή του φρεατίου. Τα
βάρη του θαλάµου και του αντιβάρου αρκούσαν για την εξασφάλιση έλξης. Με την
κατάργηση των µειονεκτηµάτων του τυµπάνου περιέλιξης, ο κινητήριος µηχανισµός έλξης
επέτρεψε την κατασκευή υψηλότερων φρεατίων και την επίτευξη µεγαλύτερων ταχυτήτων.
Το 1900 παρουσιάστηκε η πρώτη κυλιόµενη κλίµακα στην ∆ιεθνή Έκθεση του Παρισιού.
Το 1904 επιτεύχθηκε η λειτουργία χωρίς µειωτήρα, µε την άµεση προσαρµογή της
κινητήριας τροχαλίας στον άξονα του δροµέα του ηλεκτροκινητήρα και µε την καινοτοµία
αυτή επιτεύχθηκε πρακτικά απεριόριστη ταχύτητα.
Μετά την επίλυση των προβληµάτων ασφάλειας, ταχύτητας και ύψους, η προσοχή
στράφηκε προς την άνεση και την οικονοµία. Το 1915 παρουσιάστηκε η αποκαλούµενη
αυτόµατη ισοστάθµιση, µε τη µορφή συστηµάτων αυτόµατου ελέγχου σε κάθε όροφο που
αναλάµβαναν, µόλις ο χειριστής διέκοπτε την χειροκίνητη λειτουργία σε κάποια απόσταση
από το επίπεδο του ορόφου, να οδηγήσουν το όχηµα σε κάποιο συγκεκριµένο σηµείο
στάθµευσης. Επιπλέον, οι πόρτες έγιναν ηλεκτροκίνητες.Otis Elevator Company plant, main
building. Courtesy of the Milstein Division
of United States History, Local History
and Genealogy, New York Public Library5 / 12Ground floor-elevator, E. V. Haughwout
and Company, 488-492 Broadway, New
York CityΕικονογράφηση από την έκδοση της
Otis Elevator Company "The First
Hundred Years" (New York, 1953)6 / 12Με την αύξηση του ύψους των κτιρίων, οι ταχύτητες των ανελκυστήρων αυξήθηκαν ως τα
365 m/min σε εγκαταστάσεις εξπρές, όπως αυτές που προορίζονταν για τους τελευταίους
ορόφους του Empire State Building (1931) και έφτασαν στα 549 m/min στο John Hancock
Center στο Σικάγο το 1970 και τα 610 m/min στο κτίριο "Λιακάδα 60 (Αικεµπουκούρο,
Τόκιο) το 1978.
Η αυτόµατη λειτουργία που είναι ευρέως διαδεδοµένη σε νοσοκοµεία και πολυκατοικίες,
λόγω της οικονοµικότητάς της, βελτιώθηκε µε την εισαγωγή της συλλεκτικής λειτουργίας
(collective), κατά την οποία ένας ανελκυστήρας ή µια οµάδα ανελκυστήρων απαντούν στις
κλήσεις διαδοχικά, από τον τελευταίο µέχρι τον πρώτο όροφο ή και αντίθετα. Η βασική
ασφαλιστική διάταξη όλων των εγκαταστάσεων ανελκυστήρων ήταν η αλληλεξάρτηση
µεταξύ του κινητήριου µηχανισµού και των θυρών του φρεατίου που εµπόδιζε
ολοκληρωτικά την εκκίνηση του θαλάµου πριν κλείσει και ασφαλιστεί η εξωτερική πόρτα.
Από το 1950 ήδη λειτουργούν αυτόµατα συστήµατα οµαδικού ελέγχου που καταργούν την
ανάγκη χειριστών ανελκυστήρων.
Μια αρχική προσπάθεια ελαχιστοποίησης της απώλειας επιφάνειας δαπέδου στις
εγκαταστάσεις ανελκυστήρων σε υψηλά κτίρια στηρίχθηκε στην ιδέα του διωρόφου
ανελκυστήρα που δοκιµάστηκε για πρώτη φορά το 1932. Κάθε ανελκυστήρας
αποτελούνταν από δύο θαλάµους, συναρµολογηµένους ο ένας επάνω από τον άλλο. Οι
δύο αυτοί θάλαµοι λειτουργούσαν ως µία µονάδα, εξυπηρετώντας δύο ορόφους σε κάθε
στάση. (Στη χώρα µας η διάταξη αυτή απαγορεύεται από τους σχετικούς κανονισµούς του
Υπουργείου Βιοµηχανίας). Αυτόµατοι διώροφοι ανελκυστήρες λειτουργούν από το 1971
στο Μέγαρο Time-Life στο Σικάγο και έχουν υιοθετηθεί σε πολλά άλλα κτίρια στον κόσµο.Οι ανελκυστήρες σήµερα διαθέτουν πολλαπλά πολύκλωνα συρµατόσχοινα ανάρτησης
καθώς και διατάξεις αυτόµατης µανδάλωσης του θαλάµου στους οδηγούς (εξέλιξη του
µηχανισµού πέδησης του Otis) ∆ιαθέτουν επίσης σύστηµα κλήσεως ανάγκης.7 / 12Η ... εφεύρεση του πολυορόφου κτιρίου
Προϋπόθεση για την κατασκευή των υψηλών κτιρίων που έχουν αλλάξει ριζικά το αστικό
τοπίο διεθνώς ήταν η ανάπτυξη αξιοπίστων και ευχρήστων συστηµάτων ανύψωσης. Τα
υψηλά κτίρια θα ήταν πρακτικώς άχρηστα χωρίς τους σύγχρονους ανελκυστήρες.
Ο ανελκυστήρας άρχισε να διαδίδεται στην Νέα Υόρκη την δεκαετία του 1850. Την
επόµενη δεκαετία είχε γίνει στάνταρντ εξοπλισµός των µεγάλων ξενοδοχείων της
Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ, ενώ το 1870 εγκαταστάθηκε ανελκυστήρας στο πολυόροφο
κτίριο γραφείων Equitable Life Building στην Νέα Υόρκη.
Στην Ευρώπη η διάδοσή του άρχισε µετά την επιτυχή επίδειξη του ασφαλούς υδραυλικού
ανελκυστήρα στην Παγκόσµιο Εκθεση των Παρισίων του 1867. Την δεκαετία του 1870
άρχισαν να εµφανίζονται σε ξενοδοχεία και εµπορικά κτίρια του Βερολίνου, σε
περιορισµένη όµως κλίµακα, όπως προκύπτει από δηµοσίευση του 1887. Οµως την ίδια
εποχή είχε γενικευθεί η χρήση τους σε όλα τα υψηλά κτίρια στις ΗΠΑ.
Από την δεκαετία του 1870 ο σχεδιασµός των νέων πολυορόφων κτίιρίων στις ΗΠΑ (Νέα
Υόρκη, Βοστώνη, Σικάγο) άρχισε να γίνεται µε βάση την διάταξη των ανελκυστήρων, οι
οποίοι λειτουργούσαν εντός φρέατος στον πυρήνα του κτιρίου. Η τοποθέτηση
ανελκυστήρα στο "φανάρι" του κλιµακοστασίου εκ των υστέρων, η οποία είναι αρκετά
συνήθης σε παλιά κτίρια στο Παρίσι και στην Βιέννη, εγκαταλείφθηκε στις ΗΠΑ ήδη από
τα τέλη του 19ου αιώνα.
Με την εφαρµογή των ανελκυστήρων άρχισαν να εµφανίζονται 11όροφα λιθόδµητα κτίρια
στην Νέα Υόρκη από το 1875. Η µέθοδος αυτή δόµησης δεν επέτρεπε µεγαλύτερο ύψος
γιατί οι διαστάσεις των φερόντων στοιχείων στην στάθµη του ισογείου θα µείωναν
απαγορευτικά τον ωφέλιµο χώρο.
Το στατικό πρόβληµα λύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1880, µετά την µεγάλη
πυρκαγιά του Σικάγο, µε την υιοθέτηση φέροντος οργανισµού από χάλυβα. Πλέον ήταν
δυνατή η κατασκευή 50ορόφων κτιρίων, αλλά το πρόβληµα µετατοπίσθηκε στον
ανελκυστήρα! Οι υδραυλικοί ανελκυστήρες της εποχής εκείνης δεν µπορούσαν να
καλύψουν τις ανάγκες των µετακινήσεων σε περισσότερους από 18-20 ορόφους λόγω της
βραδύτητάς τους και του χώρου που καταλάµβαναν τα µηχανοστάσιά τους..
Χρειάσθηκε µια δεκαετία ακόµη για την εµφάνιση των ηλεκτροκινήτων ανελκυστήρων, που
απαιτούσαν µικρότερο χώρο εγκατάστασης και ανέπτυσαν ταχύτητα (το 1890) 3-5 m/min
έναντι 1,5 m/min των υδραυλικών ανελκυστήρων της εποχής.
Πλέον δεν υπήρχαν εµπόδια στην κατασκευή πιο ψηλών κτιρίων. Το 1890
κατασκευάσθηκε το 20όροφο κτίριο της Μασονικής Στοάς του Σιγκάγο (Masonic Temple),
το οποίο ήταν τότε το ψηλότερο στον κόσµο.
Οι ιστορικοί της Αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα συχνά διαφωνούν για το εάν η εκρηκτική
αύξηση του ύψους τωνν κτιρίων οφείλεται στον χαλύβδινο σκελετό ή την εξέλιξη των
ανελκυστήρων.
Χαρακτηριστικ ά είναι αυτά που ανέφερε Γερµανός σχολιαστής κατα τα εγκάινια του
Woolworth Building το 1913: “Πρέπει να αναγνωριστεί ότι για να γίνει πραγµατικότητα ένα
κτίριο 55 ορόφων, βασική προϋπόθεση είναι η αξιόπιστη λειτουργία των ανελκυστήρων
προσώπων. Για να ανέβει κανείς στον τελευταίο όροφο µε τα πόδια από το κλιµακοστάσιο
θα χρειαζόταν 3⁄4 της ώρας!”8 / 12Πόση ενέργεια καταναλώνει ένας ανελκυστήρας;
Για να ανυψώσει ένας ανελκυστήρας
ελέφαντα βάρους 2500 kg στα 20 m
πρέπει να αυξήσει την δυναµική του
ενέργεια κατά 500.000 joules. Εάν αυτό
πρέπει να γίνει σε 10 seconds
απαιτείται ισχύς 50.000 joules / sec ή
50.000 W (50 kW).
Εάν
ο
ανελκυστήρας
µεταφέρει
ελέφαντες επί 10 ώρες (600 min ή
36,000 sec), για την φάση της
ανύψωση (18.000 sec) θα δαπανήσει
καθαρή ενέργεια 18,000 × 50,000 =
900 εκατοµ. joules, δηλ. 250 kWh,
χωρίς βέβαια να συνυπολογισθούν οι
πάσης
φύσεως
απώλειες
του
συστήµατος (θερότητα, τριβές κλπ).
Μεγάλο όµως µέρος της κατανάλωσης
ενεργείας εξοικονοµείται µε την χρήση
του αντιβάρου.
Το αντίβαρο έναι εφοδιασµένο µε
πλευρικούς τροχούς που ακολουθούν
κατακόρυφους οδηγούς στο τοίχωµα του
φρέατος.Οταν ο θάλαµος βρίσκεται στην
κορυφή του φρέατος, το αντίβατο
βρίσκεται στον πυθµένα του. Οταν ο
θάλαµος κατεβαίνει, το αντίβαρο
ανεβαίνει, και αντίστροφα. Ο κάθε
θάλαµος έχει το δικό του αντίβαρο
(περίπτωση πολλαπλών θαλάµων στο
ίδιο φρέαρ).
Το αντίβαρο ζυγίζει όσο ο θάλαµος
πλέον το µισό του ωφέλιµου φορτίου του.
Υπάρχουν και συστήµατα διδύµων
θαλάµων χωρίς αντίβαρα, οι οποίοι στην
περίπτωση αυτή συνδέονται στα άκρα
του ιδίου σετ συρµατοσχοίνων και
αντισταθµίζουν ο ένας τον άλλο.
Με την τοποθέτηση του αντιβάρου εξασφαλίζονται τα εξής:
1.Το αντίβαρο διευκολύνει τον κινητήρα στην ανύψωση και καταβιβασµό του θαλάµου,
όπως στην περίπτωση της τραµπάλας που είναι πιό εύκολο να ανυψώσει ο ένας τον
άλλο, παρά να τον σηκώσει στα χέρια. Εάν ο θάλαµος και το φορτίο του ζυγίζουν
περισσότερο από το αντίβαρο, ο κινητήρας καλείται απλώς να καλύψει την διαφορά
των βαρών και να αντισταθµίσει την τριβή του συστήµατος των τροχαλιών και του
βαρούλκου.9 / 122.3.4.Λόγω του περιορισµού των ασκουµένων δυνάµεων, οι τάσεις που αναπτύσσονται
στα συρµατόσχοινα είναι µικρότερες, µε αποτέλεσµα την ασφαλέστερη λειτουργία του
ανελκυστήρα.
Το αντίβαρο οδηγεί σε µείωση της απιτουµένης ισχύος του κινητήρα, δοθέντος ότι
απαιτείται λιγότερο έργο για την µετακίνηση του θαλάµου, άρα µικρότερη κατανάλωση
ενεργείας. .
Η ύπαρξη του αντιβάρου µειώνει την ισχύ της πέδησης. Γενικώς µειώνει τις
αδρανειακές δυνάµεις κατά τη εκκίνηση και στάση του θαλάµου, τόσο κατά την άνοδο,
όσο και και κατά την κάθοδο.Πανοραµικοί ΑνελκυστήρεςΟι ανελκυστήρες αυτού του είδους
αποτελούνται από έναν εν µέρει ή
εξολοκλήρου υάλινο θάλαµο ο οποίος
κινείται µέσα σε υάλινο φρεάτιο ή
εξωτερικά του φρεατίου που εµπεριέχει
τον µηχανισµό λειτουργίας και τα έµβολα.
Απαντώνται κυρίως σε µεγάλα,
πολυώροφα εµπορικά κτίρια, τράπεζες,
ξενοδοχεία κλπ. Εναλλακτικά µπορούν
να βρίσκονται σε µία από τις εξωτερικές
επιφάνειες του κτιρίου επιτρέποντας έτσι
την πλήρη θέαση του περιβάλλοντος
χώρου και των τριγύρω κτιρίων,
παρέχοντας έτσι µία µοναδική εµπειρία.
Το κόστος τους είναι µεγαλύτερο ενώ η έγκριση για την ασφάλεια της κατασκευής και
λειτουργίας του γίνεται µε δοκιµές που πραγµατοποιούνται σε συνεργασία µε την
κατασκευάστρια εταιρία και τις αρµόδιες υπηρεσίες ελέγχου.
Κατά τον σχεδιασµό ενός πανοραµικού ανελκυστήρα λαµβάνονται υπόψη οι ανεµοπιέσεις
που επικρατούν στην περιοχή της θέση του κτιρίου. Γι' αυτό και το σύστηµα λειτουργίας
τέτοιου είδους ανελκυστήρων συνοδεύεται από ένα ανεµόµετρο το οποίο διακόπτει τη
λειτουργία σε περίπτωση που ο άνεµος ξεπερνά συγκεκριµένη ταχύτητα. Οι ιµάντες
ανέλκυσης βρίσκονται εγκυβωτισµένοι σε ειδικούς οδηγούς οι οποίοι δεν επιτρέπουν την
αποκοπή τους σε περίπτωση ισχυρών ανέµων.
Τα ανοίγµατα και ο θάλαµος του ανελκυστήρα θερµαίνονται καθώς επίσης και οι ράγες
του θαλάµου και των αντίβαρων. Ο θάλαµος είναι προστατευµένος έναντι των καιρικών
συνθηκών µε τη χρήση κατάλληλων υλικών ενώ τα εµφανή τµήµατα του ανελκυστήρα
προστατεύονται από διαβρώσεις.
Το µηχανοστάσιο και τα τµήµατα του συστήµατος λειτουργίας βρίσκονται σε θερµαινόµενους και µονωµένους χώρους για προστασία έναντι της υγρασίας.10 / 12Κατασκευάζεται το ταχύτερο ασανσέρ του κόσµουΗ εταιρεία Hitachi ανακοίνωσε πως θα κατασκευάσει τον ταχύτερο ανελκυστήρα στον
κόσµο. Οσοι εισέρχονται στον ανελκυστήρα από τον 1ο όροφο του ουρανοξύστη CTF
Financial Center στην πόλη Γκουανγκτσόου της Κίνας, θα µεταφέρονται στον 95ο όροφο,
440 µέτρα ψηλότερα, µέσα σε 43 δευτερόλεπτα, µε ταχύτητα...απογείωσης 72 km/h!
Ο ουρανοξύστης αυτός θα είναι έτοιµος να λειτουργήσει το 2016. Θα διαθέτει 95 ασανσέρ,
εκ των οποίων τα δύο θα κινούνται µε τη µεγάλη αυτή ταχύτητα.11 / 12H ιαπωνική εταιρεία ανέφερε πως οι δύο ταχύτατοι ανελκυστήρες θα διαθέτουν
συστήµατα που θα εµποδίζουν τα αφτιά των ανθρώπων να βουλώνουν. Πρόκειται για
σύµπτωµα που οφείλεται στην αλλαγή της πίεσης του αέρα σε υψηλές ταχύτητες.
Οι ανελκυστήρες αυτοί θα διαθέτουν και ειδικά φρένα ικανά να αντέξουν ιδιαίτερα υψηλές
θερµοκρασίες ώστε να ελέγξουν την ταχύτητα σε περίπτωση που εκδηλωθεί βλάβη.
Επί του παρόντος το ρεκόρ ταχύτερου ασανσέρ το κατέχει ο ανελκυστήρας του
ουρανοξύστη Taipei 101 στην Ταϊβάν. Μπορεί να κινηθεί µε ταχύτητα έως 1.010 m/min
και χρειάζεται 40 δευτερόλεπτα για να φτάσει στον 89ο όροφο, που βρίσκεται σε ύψος
382 µέτρων.
Στον πύργο Yokohama Landmark στην Ιαπωνία τα ασανσέρ κινούνται µε ταχύτητα 750
µέτρων το λεπτό και στο Burj Khalifa του Ντουµπάι 600 µέτρων το λεπτό.12 / 12