ΥΠΥΜΕΔΙ Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων Γενική Διεύθυνση Συγκοινωνιακών Έργων Διεύθυνση Μελετών Έργων ΟδοποιίαςΟδηγίες Μελετών Οδικών Έργων (ΟΜΟΕ)Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ - ΣΠΕΟ) 2011«Η οδική ασφάλεια χρειάζεται τη σύμπραξη όλων των ειδικοτήτων σε μια συλλογική δράση» «Η οδική ασφάλεια είναι μια στιγμή στο μέλλον όπου το θλιβερό γεγονός δεν είναι αληθές» «Η οδική ασφάλεια είναι εκείνη η μέρα που οι γονείς δεν χρειάζεται να φοβούνται τους δρόμους όπου αυτοί και τα παιδιά τους χρειάζεται να ταξιδεύουν» «Η οδική ασφάλεια είναι μια κατάσταση όπου ο δρόμος δεν είναι μια επικίνδυνη θέση. Μόνο οι μελετητές, οι κατασκευαστές των δρόμων και των οχημάτων, καθώς και οι νόμοι μπορεί να επιτύχουν την οδική ασφάλεια. Η οδική ασφάλεια μπορεί να επιτυγχάνεται μόνο όταν καθένας που επηρεάζεται από το δρόμο, εξίσου σέβεται και κατανοεί τους κινδύνους που αυτός φέρει» «Η οδική ασφάλεια θα μπορούσε να περιγράφεται ως εκείνη η στιγμή όπου οι κίνδυνοι του δρόμου είναι κατανοητοί και όλοι οι χρήστες του ενεργούν αντίστοιχα» (Απόδοση αποσπασμάτων από το ποίημα της Sarah Blades για την καναδική εθνική ημέρα μνήμης των θυμάτων της ασφάλτου, 10 Οκτωβρίου 2008).ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΟδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)Περιεχόμενα 0ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ................................................................................................iv1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...........................................................................................................................11.1Γενικά ...................................................................................................................................11.2Σκοπός των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ...................................................................................................21.3Συστήματα Αποτροπής και Άμβλυνσης Συνεπειών της Εκτροπής Οχημάτων ....................31.3.1Συστήματα αποτροπής της εκτροπής-εκτός-οδού οχημάτων ..............................................31.3.2Συστήματα συγκράτησης οχημάτων ....................................................................................41.4Εφαρμογή των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ ..............................................................................................51.5Ιστορικό................................................................................................................................52.ΟΡΙΣΜΟΙ ..............................................................................................................................93.ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ........................................................................................153.1Έννοια της Ελεύθερης Ζώνης ............................................................................................153.1.1Κριτήρια σχεδιασμού ελεύθερης ζώνης .............................................................................163.1.2Γενικές κατευθύνσεις εφαρμογής ελεύθερης ζώνης...........................................................173.2Παρόδια Εμπόδια - Διαχείριση Κινδύνων ..........................................................................183.3Επιλογή Στηθαίων Ασφαλείας............................................................................................213.4Κριτήρια Τοποθέτησης Στηθαίων Ασφαλείας.....................................................................223.4.1Λειτουργικό πλάτος στηθαίου ............................................................................................233.4.2Υποστήριξη με έδαφος πίσω από ορθοστάτες στηθαίου αυλακωτού ελάσματος ..............233.4.3Στηθαία σε πρανή κατωφέρειας (τεχνητή ή φυσική επιφάνεια)..........................................234.ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ...........................244.1Απολήξεις Στηθαίων Ασφαλείας.........................................................................................244.1.1Είδη απολήξεων στηθαίων.................................................................................................244.1.2Προϋποθέσεις αποδοχής διατάξεων απολήξεων...............................................................264.2Συναρµογές Στηθαίων Ασφαλείας......................................................................................264.2.1Αφαιρετά στηθαία ασφαλείας .............................................................................................264.3Αποσβεστήρες Πρόσκρουσης............................................................................................274.4Διαµόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Στηθαίων .................................................................274.5Πρόσθετες Κατασκευές ......................................................................................................27Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδαiΗμερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΟδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)5.ΣΤΗΘΑΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟ ΑΚΡΟ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ ..................................................285.1Καθορισμός Θέσεων Λήψης Μέτρων Προστασίας ............................................................285.2Κρίσιμο Πλάτος Ελεύθερης Ζώνης ....................................................................................285.3Κριτήρια Εφαρμογής Πλευρικών Στηθαίων Ασφαλείας......................................................325.3.1Τύποι ορθοστατών/ιστών στοιχείων οδικού εξοπλισμού στον παρόδιο χώρο...................355.3.2Διαθέσιμο λειτουργικό πλάτος στηθαίου ............................................................................385.3.3Κανόνες γενικής εφαρμογής ..............................................................................................385.4Μήκος Εφαρμογής Στηθαίων Ασφαλείας – Ελάχιστη Απόσταση από Οδόστρωμα..........485.5Διαχωριστικές Νησίδες σε Σταθμούς Διοδίων....................................................................495.6Διαχωριστικές Νησίδες Αστικών Αρτηριών ........................................................................555.7Τοίχοι και Τοιχώματα Σηράγγων........................................................................................575.8Πρόσθετα Μέτρα σε Γέφυρες πάνω από ΣΓ με Ηλεκτροκίνηση ........................................576.ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΙ ΑΠΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ ΠΡΟΣΚΡΟΥΣΗΣ ..........................................................587.ΜΕΤΑΚΙΝΗΤΑ ΣΤΗΘΑΙΑ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ...................................................................608.ΚΛΙΝΕΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ .............................................................................619.ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΛΑΒΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΣΤΗΘΑΙΩΝ ..............................................6310.ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ..............................................................................................................6410.1Διακοπή Κεντρικής Νησίδας Αυτοκινητοδρόμου ................................................................6410.2Περίφραξη - Επικίνδυνα Εμπόδια ......................................................................................6511.ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΣΤΗΘΑΙΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ .....................................................6612.ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ....................6613.ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ...........................................6714.ΣΤΗΘΑΙΑ ΜΕ ΣΥΡΜΑΤΟΣΧΟΙΝΑ.....................................................................................6715.ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΣΤΗΘΑΙΩΝ....................................................................................................6816.ΠΑΡΟΧΕΤΕΥΣΗ ΡΟΗΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΣΤΗΘΑΙΑ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ...........6917.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................................................70Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδαiiΗμερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α:Παραδείγματα Πιστοποιημένων διατάξεων στηθαίωνΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β:Οδηγίες και Προδιαγραφές Εργασιών Τοποθέτησης ΣτηθαίωνΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ:Κατασκευή Έγγλυφων Ραβδώσεων ΟδοστρώματοςΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ:Διάταξη Αποκατάστασης Συνέχειας Στηθαίου Σκυροδέματος σε Διακοπές Κεντρικής ΝησίδαςΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε:Βασικές αρχές λειτουργίας στηθαίων σκυροδέματοςΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ζ:Παρόδιος Χώρος – Εκτροπή Οχημάτων Εκτός ΟδούΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Η:Αισθητική ΣτηθαίωνΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Θ:Αποσπάσματα ΕΛΟΤ ΕΝ 1317Ομάδα Συμβούλου Ελένη Χατζηδάμου, Τοπ. Μηχανικός Δημήτρης Κάτσιος, Τοπ. Μηχανικός – Συγκοινωνιολόγος Γεώργιος Σοϊλεμέζογλου, Τοπ. Μηχανικός – Συγκοινωνιολόγος Αιμιλία Χατζηβασιλείου, Γραμματέας – Βοηθός Διοίκησης (SCMA)Δήλωση Διασφάλισης Ποιότητας Με τις παρούσες ΟΜΟΕ παρέχονται υψηλής ποιότητας πληροφορίες υπό μορφή οδηγιών, που έχουν στόχο την υποστήριξη της ακεραιότητας των διαδικασιών εκπόνησης άρτιων μελετών για την οδική υποδομή της χώρας. Η ομογενής και τυποποιημένη, κατά το δυνατόν, διατύπωση προτύπων, πρακτικών, πολιτικών και εν γένει οδηγιών, που πρέπει να εφαρμόζονται καθολικά κατά το σχεδιασμό υλοποίησης οδικών έργων, μπορεί να διασφαλίσει και μεγιστοποιήσει την ποιότητα, την αντικειμενικότητα, τη χρηστικότητα, καθώς και την αρτιότητα των μελετών, με τις οποίες μπορεί να βελτιωθούν οι υφιστάμενες και να κατασκευαστούν βελτιωμένες οι νέες οδικές υποδομές. Παράλληλα θεωρείται ότι, η περαιτέρω βελτίωση των ΟΜΟΕ μπορεί να επιτυγχάνεται συνεχώς, με τη συνεισφορά παρατηρήσεων από τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες της ΓΓΔΕ/ΥΠΥΜΕΔΙ, αλλά και εν γένει από την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα του τομέα μελέτης/κατασκευής έργων οδικής υποδομής. Επίσης, η παρακολούθηση και η ενσωμάτωση στις ΟΜΟΕ των αποτελεσμάτων των εξελίξεων στον υπόψη τομέα διεθνώς, εντάσσεται στους στόχους διαρκούς βελτίωσης των ΟΜΟΕ. Τέλος δηλώνεται ότι, οι αναμενόμενες παρατηρήσεις και σχόλια είναι βέβαιο πως αμέσως ή εμμέσως θα είναι εποικοδομητικές, επειδή θα βοηθήσουν στη βελτίωση των ΟΜΟΕ, είτε με αναγκαίες διορθώσεις και συμπληρώσεις, είτε ακόμη και στην αποκατάσταση ενδεχομένως παρερμηνειών, λόγω μη ορθής κατανόησης εξαιτίας αδυναμιών στις διατυπώσεις των εκάστοτε ζητημάτων.Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδαiiiΗμερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟε0ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι παρούσες Οδηγίες στις οποίες εμπεριέχονται οδηγίες σχεδιασμού και γενικές απαιτήσεις ποιότητας υλικών, καθώς και επεξηγήσεις κατασκευής έργων, θα χρησιμοποιούνται ως απαίτηση ποιότητας σε έργο που περιλαμβάνει μελέτη έργων οδοποιίας. Η εκάστοτε αρμόδια Ελληνική Υπηρεσία επιτρέπεται να εγκρίνει και άλλα υλικά διαφορετικά από τα αναφερόμενα στο παρόν τεύχος, εφόσον επιτυγχάνεται τουλάχιστον η ίδια συνολικά οικονομία και λειτουργικότητα. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η νομοθεσία περί προμηθειών προϋποθέτει να λαμβάνονται υπόψη τα σχετικά πρότυπα ΕΝ. Προϊόντα παραγόμενα σε άλλες χώρες Προϊόν κατασκευαζόμενο σε κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε άλλα κράτη συμβεβλημένα στη Συμφωνία της 2ας Μαΐου 1992 για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και την Τουρκία, θεωρείται ότι συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις ποιότητας που περιέχονται στο παρόν δημοσίευμα, υπό τους εξής όρους:•Οι δοκιμές και έλεγχοι στη χώρα παραγωγής έχουν γίνει με τις μεθόδους και τις απαιτήσεις που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα, ή σύμφωνα με οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους και απαιτήσεις, οι οποίες δίνουν αντίστοιχου επιπέδου ποιότητα και ασφάλεια, ενώ τα αποτελέσματα αυτών αποδεικνύουν ότι πληρούνται οι απαιτήσεις που έχουν καθορισθεί γι’ αυτό το προϊόν.•Οι φορείς, που διεξάγουν τις δοκιμές και τους ελέγχους και πιστοποιούν τα αποτελέσματα αυτών, είναι αναγνωρισμένοι στη χώρα παραγωγής για τέτοιους ελέγχους. Οι εν λόγω προϋποθέσεις θεωρείται ειδικότερα ότι έχουν εκπληρωθεί, όταν οι φορείς είναι εγκεκριμένοι για αυτό το σκοπό, σύμφωνα με το άρθρο 16 της οδηγίας 89/106/ΕΟΚ της 21ης Δεκεμβρίου 1988, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1882/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Σεπτεμβρίου 2003.Το παρόν δημοσίευμα κοινοποιείται σύμφωνα με την 98/34/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 98/48/ΕΚ.Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδαivΗμερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟε1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ1.1Γενικά Η φιλοσοφία γύρω από το ζήτημα των οδικών ατυχημάτων έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο το οποίο να προκαθορίζει με βεβαιότητα τη μορφή των ατυχημάτων που μπορεί να συμβαίνουν. Είναι όμως βέβαιο ότι, η δομική διαμόρφωση όλων των στοιχείων της οδού είναι καθοριστική, για τη συχνότητα και τη σφοδρότητα που θα έχουν τα ατυχήματα όταν συμβαίνουν. Σε αυτό το πλαίσιο, εκείνο που χρειάζεται να γίνεται, για την επίτευξη του μέγιστου βαθμού ασφάλειας στις οδούς, είναι να λαμβάνονται οι αποφάσεις για όλα εκείνα που πραγματικά (με βάση τη διαθέσιμη αντικειμενική γνώση) επηρεάζουν την οδική ασφάλεια. Ο σχεδιασμός με εφαρμογή μόνο προτύπων δεν επιτρέπεται να θεωρείται ότι προσφέρει την επιθυμητή αποτελεσματικότητα της μελέτης, αν και είναι πρόδηλο ότι αυτός ο τρόπος εφαρμόζεται σήμερα από τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Ένα σύστημα διαχείρισης της οδικής ασφάλειας, με στόχο την αποτελεσματικότητα οφείλει να διασφαλίζει ότι δίνεται η απαιτούμενη σημασία στο σχεδιασμό των οδών και του οδικού εξοπλισμού, καθώς και του περιβάλλοντος οδικού χώρου. Ο σχεδιασμός των οδικών αξόνων πρέπει να διασφαλίζει την εξάλειψη προϋποθέσεων και παραγόντων που δεν περιορίζουν τον αριθμό και τη σφοδρότητα των πιθανών ατυχημάτων. Για την προσέγγιση του ανώτερου δυνατού επιπέδου οδικής ασφάλειας θεωρούνται αναγκαίες οι εξής προϋποθέσεις: •Ως πρώτη προϋπόθεση απαιτείται, ο σχεδιασμός της οδού να είναι σύμφωνος με τις λειτουργικές ανάγκες τις οποίες θα εξυπηρετεί. Οι χρήστες της οδού πρέπει να αντιλαμβάνονται τη λειτουργική κατηγορία της οδού από τα φυσικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού της. Δηλαδή, ο σχεδιασμός της οδού πρέπει να προσφέρει την δυνατότητα στους χρηστές να ερμηνεύουν την πραγματική λειτουργία της οδού, ώστε να επιλέγουν την απαιτούμενη αντίστοιχη κυκλοφοριακή συμπεριφορά τους.•Ως δεύτερη προϋπόθεση απαιτείται, ο σχεδιασμός της οδού και του παρόδιου περιβάλλοντος να προσφέρει συγχώρηση (συγχωρητήριο παρόδιο περιβάλλον) στα ενδεχόμενα λάθη των οδηγών, ώστε αυτά να μην καταλήγουν σε σοβαρά ατυχήματα, δηλαδή να έχουν εξαλειφθεί οι σχετικοί κίνδυνοι. Αυτό σημαίνει ότι, ο σχεδιασμός του παρόδιου χώρου και τα προβλεπόμενα στοιχεία ρύθμισης της κυκλοφορίας πρέπει να ακολουθούν οδηγίες ενιαίων βέλτιστων πρακτικών, ώστε να καθοδηγείται η αντίληψη των οδηγών για την ερμηνεία της λειτουργικής κατηγορίας της οδού και η κυκλοφοριακή συμπεριφορά τους να είναι ανάλογη.Σε αυτό το πλαίσιο στο παρόν τεύχος εξειδικεύονται και οι απαιτήσεις των ΟΜΟΕ-ΣΑΟ, συνοψίζοντας τις αρχές, τους κανόνες και τις πρακτικές, που θα εφαρμόζονται υποχρεωτικά κατά τη μελέτη ασφάλισης των οδών, στις θέσεις όπου κατά τη μελέτη οδοποιίας αποφασίζεται αντί άλλων μέτρων η εγκατάσταση «Συστημάτων Συγκράτησης Οχημάτων». Ειδικότερα στις παρούσες οδηγίες περιγράφονται και αναλύονται τα εξής:Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα1Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟε•Οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ατυχήματα και ο τρόπος αντιμετώπισης τους, ώστε αφενός να περιορίζεται η πιθανότητα ατυχημάτων, αλλά και αφετέρου να μειώνεται η σφοδρότητα αυτών όταν θα συμβαίνουν.•Οι λεπτομέρειες των απαιτήσεων για τα Συστήματα Συγκράτησης Οχημάτων (στηθαία ασφαλείας με τις απολήξεις και τις συναρμογές τους και αποσβεστήρες πρόσκρουσης).•Τα Συστήματα Συγκράτησης Οχημάτων σε θέσεις όπου εκτελούνται έργα.•Οι απαιτήσεις πιστοποίησης των Συστημάτων Συγκράτησης Οχημάτων.Οι παρούσες ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ, σε συνδυασμό με τα άλλα τεύχη των ΟΜΟΕ πρέπει να χρησιμοποιούνται ως κείμενα αναφοράς, προκειμένου να υπάρχει αντικειμενική κρίση και τεκμηρίωση στις προτάσεις της ομάδας που διεξάγει τον Έλεγχο Οδικής Ασφάλειας (ΕλΟΑ). Ο Έλεγχος Οδικής Ασφάλειας (ΕλΟΑ) είναι η συστηματική διαδικασία που χρησιμοποιείται διεθνώς για την εξάλειψη προϋποθέσεων και παραγόντων που δημιουργούν κινδύνους για ατυχήματα, ή/και αυξάνουν τη σφοδρότητα αυτών όταν συμβαίνουν. Αυτός ορίζεται ως: «Η επίσημη συστηματική ανεξάρτητη εκτίμηση της ασφάλειας, που παρέχουν τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού του οδικού δικτύου». Αυτή, διεξάγεται με έλεγχο από έναν ή ομάδα ελεγκτών, οι οποίοι έχουν τα κατάλληλα προσόντα. Ο έλεγχος καταλήγει στη σύνταξη έκθεσης για τους πιθανούς κινδύνους ατυχημάτων, που αφορούν σε όλους τους χρήστες του οδικού έργου, περιλαμβανομένων και εκείνων που διακινούνται στον περιβάλλοντα χώρο της οδού. Εφόσον ο έλεγχος αφορά σε υφιστάμενες οδούς ονομάζεται Επιθεώρηση Οδικής Ασφάλειας (ΕπΟΑ). Επιπλέον, με τις παρούσες οδηγίες εισάγεται η έννοια της κατασκευαστικής διάταξης που καθιστά ανατρεπόμενους (κατά την πρόσκρουση οχήματος) ορθοστάτες με διάμετρο >76 mm, οι οποίοι αλλιώς θεωρούνται ως επικίνδυνα εμπόδια (βλ. Σχήμα 5.3.1-1). Επίσης, εισάγεται η έννοια «ενδοτικοί ιστοί», καθώς και η επιτρεπόμενη απόσταση τοποθέτησης του κάθε είδους ιστού από την οριογραμμή κυκλοφορίας χωρίς θωράκιση με στηθαίο (βλ. Σχήμα 5.3.1-2).1.2Σκοπός των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ Οι παρούσες οδηγίες έχουν σκοπό πρωτίστως να καθοδηγήσουν το μελετητή οδοποιίας στην εφαρμογή πρακτικών, που διασφαλίζουν το απαιτούμενο πλάτος ελεύθερης εμποδίων ζώνης στον παρόδιο χώρο. Δηλαδή, κατ΄αρχήν ο σχεδιασμός των παράπλευρων επιφανειών της οδού να προσφέρει τη δυνατότητα σε ένα όχημα εκτρεπόμενο-εκτός-οδού να υποστεί τις μικρότερες δυνατές συνέπειες και εφόσον αυτό δεν είναι πράγματι εφικτό τότε και μόνο να προβλέπεται η εγκατάσταση στηθαίων ασφαλείας. Οι παρούσες Οδηγίες επεξηγούν τις απαιτήσεις επιδόσεων των Στηθαίων Ασφαλείας για τις κοινές περιπτώσεις τοποθέτησης στις πλευρές και στην κεντρική νησίδα των οδών. Οι απαιτήσεις για εξαιρετικές συνθήκες, οι οποίες ενδεχομένως δεν προβλέπονται στις παρούσες ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ, πρέπει να συμφωνούνται με τη ΔΜΕΟ του Υπουργείου ΥΜΕΔΙ σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Οι ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ καθοδηγούν στις επιλογές τη τρόπου διαμόρφωσης των παράπλευρων επιφανειών της οδού, ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό επίπεδο οδικής ασφάλειας. Παράλληλα, όταν καθίσταται υποχρεωτική τοποθέτηση στηθαίων ασφαλείας, τότε ανάλο-Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα2Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεγα με τις συνθήκες των επαπειλούμενων κινδύνων, υποδεικνύονται τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του προς χρήση στηθαίου ασφαλείας κατ’ εφαρμογή των ΟΜΟΕ-ΣΑΟ. Τέλος καθοδηγούν για τον τρόπο υλοποίησης της εγκατάστασης των στηθαίων ασφαλείας, ώστε να λειτουργούν αποτελεσματικά. Το αποτέλεσμα από την εφαρμογή των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ αναμένεται να είναι η μείωση των ατυχημάτων από εκτροπή-εκτός-οδού, καθώς και ο περιορισμός των συνεπειών όταν αυτά θα συμβαίνουν. Συνολικά προβλέπεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων από τη μείωση των ατυχημάτων και των δαπανών εγκατάστασης και συντήρησης στηθαίων, λόγω περιορισμού της χρήσης αυτών.1.3Συστήματα Αποτροπής και Άμβλυνσης Συνεπειών της Εκτροπής Οχημάτων Στο πλαίσιο διασφάλισης του περιορισμού των συνεπειών από ατυχήματα, λόγω εκτροπής-εκτός-οδού των οχημάτων, προβλέπονται δυο ειδών συστήματα, που είναι: • •1.3.1Τα συστήματα αποτροπής της εκτροπής-εκτός-οδού των οχημάτων όταν αυτή αρχίζει να εκδηλώνεται Τα συστήματα άμβλυνσης των συνεπειών κατά την εκτροπή-εκτός-οδού οχημάτων χάρις στην ικανότητα που έχουν να συγκρατούν τα οχήματα.Συστήματα αποτροπής της εκτροπής-εκτός-οδού οχημάτων Ως συστήματα αποτροπής της εκτροπής οχημάτων νοούνται διατάξεις επί του οδοστρώματος, οι οποίες υποβοηθούν στην έγκαιρη προειδοποίηση του οδηγού για την επικείμενη εκτροπή-εκτός-οδού του οχήματος. Αυτές οι διατάξεις υλοποιούνται κατά προτίμηση με έγγλυφες ραβδώσεις στην επιφάνεια του οδοστρώματος. Αυτές πρέπει να κατασκευάζονται με απόξεση τελειωμένου ασφαλτικού τάπητα και υλοποιούνται στις τρεις χαρακτηριστικές θέσεις των οδών, που είναι: •κατά μήκος της ακραίας οριογραμμής κυκλοφορίας, μέσα στο πλάτος του σταθεροποιημένου ερείσματος των οδών, ή επί της ΛΕΑ στην περίπτωση αυτοκινητοδρόμων•κατά μήκος της οριογραμμής που διαχωρίζει τις δυο αντίθετες κατευθύνσεις κυκλοφορίας, στην περίπτωση οδών ενιαίας επιφάνειας κυκλοφορίας•κατά μήκος της επιφάνειας αποκλεισμού που διαχωρίζει, ομόρροπες ή αντίθετες κατευθύνσεις κυκλοφορίας.Οι έγγλυφες ραβδώσεις κατασκευάζονται σε υφιστάμενες ή και νέες υπεραστικές οδούς, σε τμήματα αυτών εκτός από τις θέσεις πεζοδιαβάσεων, διασταύρωσης ή συμβολής οδών και γεφυρών. Σε αυτοκινητοδρόμους κατασκευάζονται μέσα στο πλάτος της ΛΕΑ, όπου έχουν διπλό σκοπό, δηλαδή στην αποτροπή της χρήσης της ΛΕΑ, αλλά και κυρίως στην πρόληψη της εκτροπής οχημάτων εκτός των λωρίδων κυκλοφορίας. Στην περιοχή ανισόπεδου κόμβου (ΑΚ) η συνέχεια των ραβδώσεων διακόπτεται στα 60 m εκατέρωθέν αυτού, ενώ συνεχίζει παράλληλα με τη λωρίδα αλλαγής ταχύτητας, εντός του πλάτους του σταθεροποιημένου ερείσματος (περίπτωση δευτερευόντων ΑΚ) ή της ΛΕΑ (περίπτωση πρωτευόντων ΑΚ). Ως περιοχή ΑΚ νοείται το τμήμα του αυτοκινητοδρόμου μεταξύ της έναρξης της λωρίδας επιβράδυνσης και του πέρατος της λωρίδας επιτάχυνσης. Υποδείγματα κατασκευαστικών διατάξεων έγγλυφων ραβδώσεων δίνονται στο Παράρτημα Γ.Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα3Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟε1.3.2Συστήματα συγκράτησης οχημάτων Ως «Συστήµατα Συγκράτησης Οχημάτων» νοούνται τα συστήµατα παθητικής ασφάλειας των οποίων η αντοχή και η συμπεριφορά, κατά την πρόσκρουση οχημάτων επί αυτών, χαρακτηρίζονται ως επιδόσεις. Αυτές καθορίζονται και ταξινομούνται όπως ορίζεται στο Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 1317. Τα στηθαία μπορεί να διακρίνονται σε 4 χαρακτηριστικές οικογένειες: (1)Στηθαία ασφαλείας οχημάτων, τα οποία, ανάλογα με τη λειτουργία που χρειάζεται να παρέχουν, διακρίνονται σε 4 λειτουργικά είδη, που είναι: α.Κανονικό στηθαίο, είναι το τμήμα του στηθαίου με μήκος όσο χρειάζεται για τη θωράκιση ενός επικίνδυνου εμποδίου, που βρίσκεται μέσα στο πλάτος της απαιτούμενης Ελεύθερης Ζώνης (βλ. §2).β.Απολήξεις στηθαίου, είναι τα τμήματα του στηθαίου με το κατάλληλο μήκος, που τοποθετούνται στα άκρα του κανονικού στηθαίου.γ.Συναρμογές στηθαίων, είναι τα τμήματα στηθαίων με το κατάλληλο μήκος, τα οποία τοποθετούνται πριν από την αρχή, ή μετά το πέρας του κανονικού στηθαίου, όταν η συνέχεια του κανονικού στηθαίου από μια θέση σε επόμενη υλοποιείται με στηθαία διαφορετικών χαρακτηριστικών επιδόσεων (ικανότητα συγκράτησης ή και λειτουργικό πλάτος). Για παράδειγμα, συναρμογή στηθαίου χρειάζεται για να αποκατασταθεί η συνέχεια του χαλύβδινου στηθαίου μέχρι τη θέση που αρχίζει στηθαίο σκυροδέματος.(2)Αποσβεστήρες πρόσκρουσης οχημάτων, είναι συστήματα που παρεμβάλλονται για προστασία μπροστά από επικίνδυνα εμπόδια.(3)Κλίνες συγκράτησης οχημάτων, είναι κατάλληλα διαμορφωμένες επιφάνειες επιστρωμένες με ασύνδετα αδρανή υλικά. Η συγκράτηση των οχημάτων επιτυγχάνεται λόγω της εξαιρετικά υψηλής τριβής που αναπτύσσεται με τους τροχούς αυτών (βλ. ΟΜΟΕ-Χ, § 1.2 και στο κεφάλαιο 8 του παρόντος).(4)Πλέγματα συγκράτησης οχημάτων. Αυτά κατασκευάζονται από κατάλληλα υλικά, που μαζί με τις διατάξεις στήριξης τους, διαθέτουν εξαιρετική ελαστικότητα και αντοχή, χάρις στον τρόπο σύνδεσή τους σε ορθοστάτες με μηχανισμό ο οποίος αποσβένει την αναπτυσσόμενη δύναμη κατά την πρόσκρουση των οχημάτων, ενώ παράλληλα επιτυγχάνεται η λειτουργία της συγκράτησης.Τα στηθαία ανάλογα με τα δομικά τους χαρακτηριστικά διακρίνονται σε: •Μονόπλευρα ή αμφίπλευρα μεταλλικά (χαλύβδινα) στηθαία με τις αντίστοιχες απολήξεις τους.•Μονόπλευρα ή αμφίπλευρα στηθαία σκυροδέματος με τις αντίστοιχες απολήξεις τους.•Στηθαία με καλώδια (συρματόσχοινα χαμηλής ή υψηλής έντασης), που λειτουργούν ως μονόπλευρα, ή και αμφίπλευρα. Τα σχετικά με αυτά ζητήματα αναφέρονται σε περιορισμένη έκταση στο αντικείμενο του παρόντος τεύχους, όμως γι΄ αυτά δίνονται συγκεκριμένες επαρκείς συνοπτικές οδηγίες.Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα4Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΌταν από σχεδιασμό της οδού δεν είναι δυνατό, για πραγματικά σοβαρούς λόγους, να αποτραπεί η ανάγκη εγκατάστασης στηθαίων, τότε αυτά χρησιμοποιούνται ως μέτρα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας σε συγκεκριμένες θέσεις των οδών, όπως: (1) (2)υφιστάμενες οδούς όταν παρατηρείται υψηλή συχνότητα ατυχηµάτων, λόγω εκτροπής-εκτός-οδού των οχηµάτων(3)1.4κατασκευαζόμενα νέα ή υφιστάµενα τμήματα οδών που βελτιώνονταιόπου υπάρχουν στηθαία που χρειάζονται αναβάθμιση, ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις, οι οποίες ορίζονται στις ΟΜΟΕ-ΣΑΟ και αναλυτικότερα στις παρούσες ΟΜΟΕ.Εφαρμογή των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ Οι παρούσες Οδηγίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα στην κατασκευή ή/και βελτίωση των υπεραστικών και αστικών αυτοκινητοδρόμων, των Εθνικών Οδών, καθώς και των άλλων υπεραστικών οδών κατηγορίας «Α» (βλ. ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ). Οι αρχές και κανόνες σχεδιασμού, που ορίζονται στις παρούσες ΟΜΟΕ, θα πρέπει να εφαρμόζονται στις μελέτες έργων που έχουν εκπονηθεί ή και εγκριθεί. Η Υπηρεσία Επίβλεψης των μελετών πρέπει να επιβεβαιώνει την υποχρεωτική εφαρμογή των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ, για κάθε συγκεκριμένο έργο ζητώντας τη γνωμοδότηση της ΔΜΕΟ για ενδεχόμενη απόκλιση από αυτές, εφόσον η εφαρμογή μπορεί να συνεπάγεται σημαντική πρόσθετη δαπάνη ή καθυστέρηση της προόδου των έργων. Σε περιπτώσεις εξαιρετικά δύσκολες, μπορεί να είναι απαραίτητη η υποβολή Αίτησης Απόκλισης από τις προβλέψεις των ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ. Οι προτάσεις για υιοθέτηση Αποκλίσεων από τις ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ πρέπει να υποβάλλονται στη ΔΜΕΟ προς έγκριση, πριν από την ενσωμάτωση αυτών στη μελέτη ή/και στην ΤΣΥ του έργου, ώστε να διασφαλίζεται ότι η οδική ασφάλεια δεν υποβαθμίζεται ουσιαστικά.1.5Ιστορικό Είναι γεγονός ότι, σήμερα στη χώρα ο σχεδιασμός του σώματος των νέων οδών επικεντρώνεται, αφενός στην ευστάθεια και αφετέρου στον περιορισμό του χωματουργικού έργου. Δηλαδή, δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη η δυνατότητα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας, με κατάλληλη διαμόρφωση των παράπλευρων επιφανειών της οδού, στις οποίες περιλαμβάνονται και τα πρανή επιχωμάτων και ορυγμάτων. Βέβαια, αυτή η βελτίωση προϋποθέτει κατά κανόνα αύξηση των χωματουργικών εργασιών. Εντούτοις, το συνολικό αποτέλεσμα, λόγω της αναμενόμενης μείωσης των ατυχημάτων και των δαπανών κατασκευής και συντήρησης των στηθαίων, με την κατάργηση σε μεγάλο βαθμό της ανάγκης αυτών. Σημειώνεται ότι από διεθνείς στατιστικές (στη χώρα αγνοούνται) το 10% από τα θανατηφόρα ατυχήματα συμβαίνουν από πρόσκρουση σε στηθαία. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι, στη διάρκεια των δεκαετιών 70 και 80, στη χώρα εφαρμόζονταν διαμόρφωση των πρανών των επιχωμάτων με ηπιότερες εγκάρσιες κλίσεις στο πόδι των πρανών, με το σκεπτικό της οπτικά ηπιότερης συναρμογής του τεχνητού πρανούς με το φυσικό έδαφος. Δηλαδή, αμελώντας το ενδιαφέρον για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, που χρειάζεται ηπιότερες εγκάρσιες κλίσεις στη στέψη του επιχώματος, θυσιάζονταν δαπάνες, τόσο για αυξημένες ποσότητες επιχωμάτων, όσο και για μεγαλύτερου πλάτους ζώνη απαλλοτρίωσης. Ε-Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα5Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεπίσης, είναι γεγονός ότι σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, ήδη από το 1980 εφαρμόζονται κανόνες και πρακτικές σχεδιασμού του παρόδιου χώρου (Roadside Design), που επικεντρώνονται στην έννοια της ελεύθερης εμποδίων ζώνης. Ήδη στο τέλος της δεκαετίας του 50, οι ερευνητές στις ΗΠΑ προσδιόρισαν μια βασική σχέση, μεταξύ της πιθανότητας της εκτός οδού πορείας εκτρεπόμενου οχήματος και της απόστασης, στην οποία μπορεί αυτό να φτάσει, από την εξωτερική οριογραμμή κυκλοφορίας της οδού. Η έρευνα απέδειξε ότι ένα υψηλό ποσοστό οχημάτων, που εκτρέπονται εκτός οδού, φτάνει σε μικρή απόσταση εντός του παρόδιου χώρου. Αυτή η σχέση, «(πιθανότητα εκτροπής)/(απόσταση)», που παρουσιάζεται στο επόμενο σχήμα, επηρεάζει σήμερα διεθνώς τη φιλοσοφία σχεδιασμού του παρόδιου χώρου.Πιθανότητα εκτροπής [%]100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 02468 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 Απόσταση εκτροπής [m]Σχήμα 1.5-1: Σχέση πιθανότητας εκτροπής και απόστασης εκτροπής Με βάση την πρόσφατη τεχνογνωσία1 εκτιμάται η μέγιστη απόσταση που είναι πιθανόν να διατρέξει (κατά μήκος της οδού) ένα όχημα εκτρεπόμενο-εκτός-οδού (βλ. Πίνακα 1.5-1). Η εν λόγω απόσταση χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του απολύτως ελαχίστου μήκους απαιτούμενου στηθαίου, ανάλογα με την ταχύτητα μελέτης και σε σχέση με την ΕΜΗΚ της οδού.1Guadrail Runaul Length Design Procedures Revised, TRB No 1984, TRB 2006Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα6Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΠίνακας 1.5-1: Αποστάσεις εκτροπής-εκτός-οδού οχημάτων μετρούμενη κατά μήκος της οδού50>ΕΜΗΚ100>ΕΜΗΚ200>EMHK≥100400>EMHK≥200800>ΕΜΗΚ2000>ΕΜΗΚ>8006000>ΕΜΗΚ>2000ΕΜΗΚ>6000Ταχύτητα μελέτης ή επιτρεπόμενη Ve [km/h]EMHK στο 10ο έτος μετά την έναρξη λειτουργίας του έργουΑπόσταση εκτροπής Lr [m] 145135120110---100130120105100---901101059585---80100908075---70807565603520106070605550301510505050454025151040403530252010103030302520151010Στηθαίο απαιτείται σε ειδικές περιπτώσεις που υποδεικνύει η Υπηρεσία110Πηγές: − Roadside Design Guide, AASHTO − Roadside Design Guide, Alberta DoT, 2007 − Roadside Design Guide, Illinois DoT, 2010 − Barrier Guide for Low Volume and Low Speed Roads, FHWA-CFL/TD-05-09, 2005Ο σχεδιασμός των διαμηκών συστημάτων στηθαίων, των διαμορφωμένων απολήξεων αυτών και των αποσβεστήρων πρόσκρουσης, έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία 50 έτη. Προκειμένου να βελτιωθούν οι επιδόσεις αυτών έχουν γίνει εκτεταμένες έρευνες. Ενώ οι δοκιμές ελέγχου των επιδόσεων αυτών των συστημάτων δεν είναι δυνατόν να αναπαραστήσουν όλες τις πιθανές πραγματικές συνθήκες, εντούτοις, αυτές προσφέρουν τη βέλτιστη προοπτική για ότι μπορεί να συμβεί στο πεδίο κατά την πρόσκρουση οχήματος σε αυτά τα συστήματα ασφαλείας. Η ανάγκη για λεπτομερείς διαδικασίες δοκιμών επί των εν λόγω συστημάτων ασφαλείας, προκειμένου να επιβεβαιωθεί ο τρόπος λειτουργίας αυτών κατά την πρόσκρουση οχήματος, αναγνωρίσθηκε σχετικά πρόσφατα. Η έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 κατέληξε σε μια πρώτη προσπάθεια να οριστεί ο τρόπος προσδιορισμού των επιδόσεων αυτών των συστημάτων, σε τυποποιημένες πραγματικές συνθήκες. Το 1993 η έκθεση NCHRP 350 «Recommended Procedures for the Safety Performance Evaluation of Highway Features» παρουσίασε (πρώτη φορά διεθνώς) τις πλέον σύγχρονες οδηγίες για την αξιολόγηση της επιτελεστικότητας των συστημάτων ασφαλείας, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη συγκράτηση οχημάτων που εκτρέπονται από την πορεία τους.Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα7Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεΣτην εν λόγω έκθεση NCHRP 350 δηλώνεται ότι, ο στόχος της επιτελεστικότητας των χρησιμοποιούμενων συστημάτων συγκράτησης οχημάτων είναι να προσφέρουν (κατά την πρόσκρουση σε αυτά οχήματος) με ασφάλεια μια από τις ακόλουθες λειτουργίες: •να συγκρατούν ή επανακατευθύνουν ένα εκτρεπόμενο-εκτός-οδού όχημα έναντι εισόδου αυτού σε μια επικίνδυνη περιοχή•να επιβραδύνουν το όχημα, ώστε να σταματήσει μέσα σε σχετικά μικρή απόσταση από το σημείο πρόσκρουσης•να υποχωρούν εύκολα, να θραύονται, ή να ενδίδουν, δηλαδή να μην αντιστέκονται κατά την πρόσκρουση, αλλά να υποχωρούν και να παραμορφώνονται, απορροφώντας κατά το δυνατό το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας της πρόσκρουσης•να επιτρέπουν μια ελεγχόμενη διείσδυση του οχήματος πέραν από την όψη του συστήματος•να επιτρέπουν τη διέλευση του οχήματος πάνω από τα διαλυμένα ή παραμορφωμένα στοιχεία τους, χωρίς να προκαλέσουν σοβαρό τραυματισμό στους επιβαίνοντες του εκτρεπόμενου-εκτός-οδού οχήματος, ή και στους επιβαίνοντες άλλων οχημάτων, στους πεζούς, ή στους εργαζόμενους σε παρόδια εργοτάξια στον εγγύς περιβάλλοντα χώρο του συμβάντος.Μετά από αντίστοιχη προσπάθεια στην ΕΕ, από το 1998 μέχρι το 2007, με την υιοθέτηση του προτύπου ΕΝ 1317, καθορίστηκαν η ορολογία και τα γενικά κριτήρια για μεθόδους δοκιμών προσδιορισμού των επιδόσεων των συστημάτων συγκράτησης οχημάτων (βλ. §1.2.1 και κεφάλαιο 4).Σύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα8Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟε2.ΟΡΙΣΜΟΙ Απόληξη στηθαίου ασφαλείας, είναι το διαμορφωμένο άκρο στηθαίου μαζί με τις κάθε είδους απαιτούμενες αγκυρώσεις του. «Απόληξη αρχής» ονομάζεται αυτή που συναντάται πρώτη στην κατεύθυνση κυκλοφορίας, ενώ αυτή που έπεται ονομάζεται «απόληξη τέλους». Αποσβεστήρας πρόσκρουσης, είναι το σύστημα στοιχείων που τοποθετείται μπροστά (ενώπιον της προσερχόμενης κυκλοφορίας) από σταθερά εµπόδια για την απορρόφηση της ενέργειας, η οποία παράγεται κατά την πρόσκρουση οχήματος σε αυτό. Σκοπός είναι ο περιορισμός της σφοδρότητας της πρόσκρουσης, ώστε οι συνέπειές να περιορίζονται μόνο σε υλικές ζημιές. Βάθος διείσδυσης οχήματος, είναι η απόσταση από την όψη του στηθαίου μέχρι το σημείο στο οποίο φτάνει οποιοδήποτε μέρος του οχήματος κατά την πρόσκρουση στο στηθαίο (βλ. Σχήμα 2-1). Βύθιση στηθαίου, είναι η διαμόρφωση με βαθμιαία βύθιση προς την επιφάνεια έδρασης της απόληξης στηθαίου. Διελεύσιμη επιφάνεια, είναι η επιφάνεια πρανούς (π.χ. επιχώματος ή αβαθών αποχετευτικών τάφρων) με κλίση υ:β≤1:5 (εγκάρσια ως προς την οδό). Δυναµική παραµόρφωση, είναι η χαρακτηριστική τιμή της µέγιστης αναμενόμενης πλευρικής µετατόπισης (από την αρχική της θέση) της όψης του συστήµατος συγκράτησης μετά από την πρόσκρουση οχήματος. Αυτή προσδιορίζεται µε δοκιµή πρόσκρουσης κατά ΕΝ 1317-2 (βλ. Σχήμα 2-1). Ζώνη επαναφοράς, είναι η επιφάνεια, από την οποία δεν επιτρέπεται να εξέλθει το όχηµα δοκιµής µετά από την πρόσκρουση, κατά την πιστοποίηση στηθαίων σύμφωνα με ΕΝ 1317-3. Η επιθυμητή εγκάρσια κλίση της επιφάνειας πρέπει να είναι κατά προτίμηση υ:β≤1:6. Ελεύθερη Ζώνη (ή ζώνη ελεύθερη εμποδίων), είναι το συνολικό πλάτος του παρόδιου χώρου, που είναι βατό από όχημα, εκτείνεται μέχρι το όριο της ζώνης απαλλοτρίωσης της οδού, το οποίο πρέπει να τηρείται ελεύθερο από επικίνδυνα εμπόδια χωρίς θωράκιση. Αυτή μπορεί να αποτελείται από ένα ή και δυο μέρη, που είναι: •Επανακαμπτήρια ζώνη, είναι η βατή από όχημα παρόδια επιφάνεια, που περιλαμβάνει το τυχόν υπάρχον σταθεροποιημένο έρεισμα και τις βατές από όχημα επιφάνειες με εγκάρσια κλίση (ως προς την οδό) υ:β≤1:6. Αυτή θεωρητικά κατά κανόνα επιτρέπει σ΄ ένα όχημα, που έχει εκτραπεί εκτός οδού, να επανέλθει στην πορεία του.•Διελεύσιμη ζώνη, είναι η επιφάνεια χωρίς εμπόδια, με εγκάρσια κλίση (ως προς την οδό) 1:6<υ:β≤1:3, την οποία μπορεί να διανύσει ένα εκτρεπόμενο όχημα, χωρίς όμως να μπορεί να επανέλθει στην πορεία του.Στο πλάτος της Ελεύθερης Ζώνης συνήθως δεν προσμετρώνται επιφάνειες πέραν της περίφραξης, ή του ορίου της ζώνης απαλλοτρίωσης της οδού. Εντούτοις, σε ορισμένεςΣύμβουλος: ΝΑΜΑ Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητές ΑΕ 688004/Παραδοτέα/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ/ΟΜΟΕ-ΣΠΕΟ.doc/ΧΑΣελίδα9Ημερομηνία Έκδοση: :15/10/2011 1Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων Σχεδιασμός Παράπλευρων Επιφανειών Οδών (ΟΜΟΕ- ΣΠΕΟ)ΥΠΥΜΕΔΙ ΓΓΔΕ/ΔΜΕΟεπεριπτώσεις, μπορεί να είναι αναγκαία η θεώρηση κινδύνων που υπάρχουν επί ή και πέραν του ορίου της ζώνης απαλλοτρίωσης της οδού. Ελεύθερη Ζώνη Σχεδιασμού, είναι η ελεύθερη ζώνη με συγκεκριμένο πλάτος, το οποίο ορίζεται στο στάδιο της προμελέτης της οδού. Αυτή χωροθετείται μέσα στο πλάτος που ορίζεται από την εξωτερική οριογραμμή κυκλοφορίας μέχρι την περίφραξη της οδού, όταν τέτοια υπάρχει, ή το όριο της ζώνης απαλλοτρίωσης. Ικανότητα συγκράτησης, είναι η ιδιότητα ενός συστήματος με την οποία επιτυγχάνεται συγκράτηση του οχήματος όταν αντιμετωπίζεται η θεωρητικά πλέον δυσμενής (υπό προκαθορισμένες τυπικές συνθήκες) πρόσκρουση επί του συστήματος. Οι κατηγορίες της ικανότητας συγκράτησης οχημάτων έχουν καθοριστεί σε συνάρτηση με το είδος του οχήματος, τη γωνία και την ταχύτητα πρόσκρουσης. Αυτές προσδιορίζονται με δοκιμές κατά ΕΝ 1317-2 (βλ. Πίνακα Θ-2, Παράρτημα Θ). Με βάση τα αποτελέσματα των δοκιμών, καθορίζεται η κατηγορία επιδόσεων για καθένα των εν λόγω συστημάτων, δηλαδή κατατάσσεται σε μια από τις προκαθορισμένες κατηγορίες ικανότητας συγκράτησης (βλ. Πίνακα Θ-1, Παράρτημα Θ), και σε συνδυασμό με τις λοιπές παραμέτρους, οι οποίες το χαρακτηρίζουν, κρίνεται η καταλληλότητα για την εκάστοτε απαιτούμενη χρήση. Καθοριστική απόσταση, είναι η απόσταση μεταξύ της ακραίας οριογραµµής (διαγράµµιση) κυκλοφορίας και της θέσης (π.χ. όψη εμποδίου, ακμή στέψης επιχώματος), όπου απαιτείται λήψη μέτρων προστασίας για τα τυχόν εκτρεπόμενα-εκτός-οδού οχήματα. Κατηγορίες επιδόσεων συστημάτων συγκράτησης, είναι αυτές που ορίζονται: •για τα στηθαία και τα τμήματα συναρμογής τους, οι οποίες αφορούν στην ικανότητα συγκράτησης, στο λειτουργικό πλάτος, στη διείσ