Ορολογία χαρακτηριστικών, ιδιοτήτων και παθολογίας της δοµικής ξυλείας Γεώργιος Καλύβας Πολιτικός ΜηχανικόςΤα λήµµατα της ορολογίας διαχωρίζονται σε οµάδες ως εξής: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.Μικροσκοπική δοµή του ξύλου ∆οµή του κορµού Βιοµηχανική επεξεργασία του κορµού Ανωµαλίες ανάπτυξης του κορµού και ελαττώµατά του Ρόζοι Συγκολλητή ξυλεία Κόντρα πλακέ φερουσών κατασκευών Φυσικά χαρακτηριστικά της ξυλείας Μηχανικά χαρακτηριστικά της ξυλείας Ελαττώµατα του ξύλου λόγω προσβολής από βιολογικούς παράγοντες Μύκητες Ξυλοφάγα έντοµα Συµπεριφορά του ξύλου στην φωτιάΑναφορές σε Πρότυπα AFNOR 1NFB 50-002Bois - Vocabulaire Ξυλεία - Ορολογία2NFB 50-003Bois - Vocabulaire (second liste) -- Ξυλεία - Ορολογία (δεύτερος κατάλογος)3NFP 20-102Charpente - Menuisenie - Vocabulaire bois Ξύλινος σκελετός - Κουφώµατα - Ορολογία ξύλου4NFP 21-400Bois de structure et produits a base de bois - Classes de resistance et contraintes admissibles associees. -- Ξυλεία φέροντος οργανισµού και παράγωγα ξυλείας - Κατηγορίες αντοχών και επιτρεπόµενων τάσεων5NFB 51-002Bois caracteristiques physiques et mecanique de bois Ξυλεία - Φυσικά και µηχανικά χαρακτηριστικά της ξυλείας6NFP 21-101Elements industrialises de charpente en bois - Specifications Βιοµηχανοποιηµένα στοιχεία ξύλινου σκελετού - Ορισµοί7NFB 52-001Regies d’ utilization du bois dans les constructions - Classement visuel pour P emploi en structure des principales essences resineuses et feuillues. Κανόνες χρήσης της ξυλείας στις κατασκευές. Οπτική κατηγοριοποίηση ξυλείας για τη χρήση σε φέροντα οργανισµό των κυριοτέρων ειδών ρητινώδους ξυλείας.8NFB 50-100-4Durabilite du bois et des materiaux derives du bois. Definition de classes de risque d’ attaque biologique. -- Ανθεκτικότητα της ξυλείας και των παραγώγων της. Καθορισµός των κατηγοριών επικινδυνότητας σε βιολογικές προσβολές.9NFX 40-500Preservation du bois dans la construction. Προφύλαξη της ξυλείας στις κατασκευές10 NFX 40-501Protection des constructions contre les termites. Προστασία των κατασκευών από τους τερµίτες.11 NFB 50-004Contreplaque - Vocabulaire Κόντρα - πλακέ - Ορολογία12 NFB 54-150Contreplaque - Classification - Designation Κόντρα - πλακέ - Κατηγοριοποίηση - ΧαρακτηρισµόςΒιβλιογραφία:"Για να καταλάβεις το ξύλο", Κ. Σιµοπούλου, ∆ασολόγου (Έκδοση: Ξύλο-Επιπλο, 1985)1 / 25Ορολογία α/αΟροςΕπεξήγησηΜικροσκοπική δοµή του ξύλου 1Κύτταρα του ξύλουΕίναι η µικρότερη µονάδα του ξύλου. Η µεταξύ τους, µε διάφορους τρόπους σύνδεση, συγκροτεί την µάζα του ξύλου. ∆ιακρίνονται από πλευράς δοµής:- στα ζωντανά κύτταρα στα οποία υπάρχει το πρωτόπλασµα και ο πυρήνας, µόνο για δύο µε τρεις βδοµάδες µετά την παραγωγή τους από το καµβίο.- στα νεκρά κύτταρα στα οποία σταδιακά εξαφανίζεται το πρωτόπλασµα και ο πυρήνας, οπότε νεκρώνουν, εκτός από µερικά που παραµένουν ζωντανά στο σοµφόξυλο για τη θρέψη του δέντρου την άνοιξη.2Αγγεία του ξύλουΕίναι σωληνωτά κύτταρα που σχηµατίζουν αγωγούς, προσανατολισµένους κατά µήκους του κορµού, µέσα από τους οποίους κυκλοφορούν το νερό και τα άλατα.3Πόροι του ξύλουΕµφανίζονται στις εγκάρσιες τοµές των αγγείων4Ίνες ή νεύρα ξύλουΣχηµατίζονται από επιµήκη κύτταρα. Οι ίνες συνδέονται σε δέσµες συγκολληµένες µεταξύ τους. Είναι αυτές που δίδουν στο ξύλο τη στερεότητά του. Οι ίνες αποχωρίζονται εύκολα µεταξύ τους, αντίθετα όµως, απαιτείται µεγάλη δύναµη για να σπάσει µια δέσµη, π.χ. εγκάρσιο σε αυτές κτύπηµα µε τσεκούρι.5Τραχεϊδες του ξύλουΠρόκειται για επιµήκη κύτταρα (αξονικές τραχεϊδες) που στα ρητινώδη ξύλα αποτελούν το 90% του όγκου του ξύλου. Τα µήκη τους είναι 2 µε 5 mm. Εκτός από τις αξονικές τραχεϊδες υπάρχουν και οι ακτινικές, δηλαδή τα κύτταρα που συγκροτούν τις ακτίνες του ξύλου, οι οποίες ονοµάζονται µυελικές ακτίνες. Όταν οι ακτινικές τραχεϊδες κατευθύνονται από την εντεριώνη προς το φλοιό ονοµάζονται εντεριωνικές ακτίνες. Με τις µυελικές ακτίνες πραγµατοποιούνται οι υγροθερµικές εναλλαγές µεταξύ των αυξητικών δακτυλίων και των στρώσεων του καµβίου.6Παρεγχυµατικά κύτταρα του ξύλουΕίναι ζωντανά κύτταρα γύρω από τα αγγεία µε τα οποία επιτυγχάνεται η άνοδος του νερού και η αποθήκευση των τροφών.7Ρητινοφόροι αγωγοί ή µεσοκυττάριοι ξύλουΕίναι ακτινικοί και αξονικοί αγωγοί από τους οποίους εκκρίνεται η ρητίνη. Συνδέονται µεταξύ τους και σχηµατίζουν δίκτυο αγωγών ανάµεσα στα προηγούµενα κύτταρα.∆οµή του κορµού Σε µια εγκάρσια τοµή του κορµού δέντρου παρατηρούνται διάφορες στρώσεις που διαφέρουν µεταξύ τους από πλευράς χρωµατισµού, σκληρότητας, υφής, πάχους (βλπ. σχήµα 1)8Εντεριώνη ξύλου (ψύχα)Μικρός πυρήνας στον άξονα του κορµού γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται οι αυξητικοί δακτύλιοι. Ποικίλλει ως προς το µέγεθος, το σχήµα, τη δοµή και το χρώµα, ανάλογα µε το είδος του ξύλου. Στα ρητινώδη (ελάτη, πεύκη) είναι οµοιόµορφη, µικρή και κυκλική, µε χρώµα σκοτεινότερο του υπολοίπου ξύλου.9Εγκαρδιόξυλο ή καρδιόξυλο σοµφόξυλοΗ ξίλινη µάζα που έχει αναπτυχθεί γύρω από την εντεριώνη και διαθέτει µόνο νεκρά κύτταρα. Το καρδιόξυλο είναι πάντοτε µεγαλύτερο στην βάση του κορµού από το σοµφόξυλο (ουµπιέ) που αναπτύσσεται γύρω από το εγκάρδιο, έχει ανοικτότερο χρώµα απ’ αυτό, τα δε κύτταρά του είναι ζωντανά. Στα ρητινώδη δέντρα δεν διακρίνεται πάντοτε το καρδιόξυλο από το σοµφόξυλο (πρόκειται για ξηροπύρηνα ξύλα).10ΚαµβιόξυλοΑποτελείται από λεπτό στρώµα µεταξύ φλοιού και σοµφόξυλου και βρίσκεται εµπρός από τον τελευταίο εξωτερικό δακτύλιο. Στο καµβίο κυκλοφορούν οι θρεπτικοί χυµοί του δέντρου που διατρέφουν τα κύτταρα. Το καµβίο αποτελείται από σειρά κυττάρων, τα οποία διαιρούνται και παράγουν άλλα κύτταρα ξύλου και φλοιού, και τα οποία ξαναδιαιρούνται και παράγουν µε τη σειρά τους, νέα κύτταρα ξύλου.2 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση11Εσωτερικός φλοιός ή βύβλο (τσίπα)Πρόκειται για το ζωντανό τµήµα του φλοιού, το οποίο σταδιακά µετατρέπεται σε εξωτερικό φλοιό.12Εξωτερικός φλοιός ή ξερόφυλλοΠρόκειται για την νεκρή στρώση που είναι γεµάτη σχισµές και ραγάδες13Αυξητικοί διακτύλιοι ξύλουΠρόκειται για οµόκεντρες στρώσεις γύρω από την εντεριώνη, οι οποίες προεκτινόµενες κατά µήκος του κορµού σχηµατίζουν οµόκεντρους µανδύες. Οι αυξητικοί δακτύλιοι αποτελούν τις αναπτυξιακές στρώσεις οι οποίες είναι ετήσιες στα δέντρα εύκρατων περιοχών ή εποχιακές στα δέντρα τροπικών περιοχών. Στα ρητινώδη ξύλα το πλάτος των αυξητικών δακτυλίων κυµαίνεται από 4 έως 10 mm µε τάση µείωσης προς τις βορειότερες περιοχές (Σκανδιναβία - Σιβηρία Καναδάς). Όσο αργότερα µεγαλώνει το δέντρο, τόσο µικρότερο είναι το πλάτος των δακτυλίων αυτών. Στο πρώιµο ξύλο οι ζώνες είναι στενότερες. Στους δακτυλίους του καρδιόξυλου, που αποτελούνται από νεκρά κύτταρα, το ξύλο είναι σκληρότερο και περιέχει λιγότερη υγρασία. Αντίθετα, στους δακτυλίους του σοµφόξυλου όπου τα κύτταρα δεν έχουν τελείως νεκρώσει, το ξύλο είναι µαλακότερο, περιέχει ακόµα αρκετή υγρασία, και προσβάλλεται ευκολότερα από ασθένειες και βιολογικούς παράγοντες.14Αρχικό ξύλοΜέρος της αναπτυξιακής στρώσης που αντιστοιχεί στο σχηµατιζόµενο ξύλο στην αρχή της περιόδου βλάστησης15Ανοιξιάτικο ξύλο (πρώιµο)Το αρχικό ξύλο, µε πορώδη µαλακή υφή και ανοικτό χρώµα (στις εύκρατες περιοχές του βόρειου ηµισφαίριου)16Τελικό ξύλοΜέρος της αναπτυξιακής στρώσης που αντιστοιχεί στο σχηµατισθέν ξύλο στο τέλος της περιόδου βλάστησης.17Θερινό ξύλο (όψιµο)Το τελικό ξύλο µε πυκνή συµπαγή δοµή και σκουρότερο χρώµα (στις εύκρατες περιοχές του βόρειου ηµισφαιρίου18Οµοιογενές ξύλοΤο ανοιξιάτικο και το θερινό ξύλο είναι όµοια από πλευράς δοµής, εµφάνισης και ιδιοτήτων και οι αναπτυξιακές στρώσεις είναι δυσδιάκριτες.19Ανοµοιογενές ξύλοΤο ανοιξιάτικο και το θερινό ξύλο εµφανίζουν διαφορές από πλευράς δοµής, εµφάνισης και ιδιοτήτων και οι αναπτυξιακές στρώσεις είναι ευδιάκριτες.20Εσωτερική δοµή του ξύλουΟ λόγος του πλάτους του θερινού ξύλου προς το ολικό πλάτος της αναπτυξιακής στρώσης στα ανοµοιογενή ξύλα,21Ελαφράς δοµής ξύλοΑνοµοιογενές ξύλο στο οποίο η αναλογία του θερινού ξύλου στην αναπτυξιακή στρώση είναι µικρή22Πυκνής δοµής ξύλοΌταν η ως άνω αναλογία είναι µεγάλη.23Βέννες ξύλουΟνοµασία που δίδεται συνήθως στις διαχωριστικές γραµµές των αναπτυξιακών ζωνών στην εγκάρσια τοµή του κορµού (δακτυλιοειδείς, είτε ελλειψοειδείς, παράλληλες ή µη µεταξύ τους). Πολλές φορές αντί του όρου βέννα χρησιµοποιείται και ο όρος ίνα. Ξύλα µε αναπτυξιακές ζώνες µικρού πλάτους ονοµάζονται λεπτόβεννα ή ψιλόβεννα ή λεπτόϊνα.24Γραµµές ξύλουΗ γενική κατεύθυνση των ινών του ξύλου25Χρυσαλλίδα ξύλουΗ εµφάνιση των µυελικών ακτινών όταν πραγµατοποιούνται ακτινικές τοµές στο κορµό πλατύφυλλων, κυρίως στη δρυ.Βιοµηχανική επεξεργασία του κορµού για την παραγωγή ξυλείας (αναφορές: 1, 2, 3 και βιβλιογραφία)26Αποφλοιωµένος κορµόςΞύλο στο οποίο έχει αφαιρεθεί ο εξωτερικός φλοιός, επί τόπου στο δάσος3 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση27Κορµός λευκόςΌταν έχει αφαιρεθεί και ο εσωτερικός φλοιός στο εργοστάσιο επεξεργασίας28Στρογγυλή ξυλείαΛευκοί κορµοί για στύλους καλωδίων, υποστηρίξεις οροφών µεταλλείων, αντιστηρίξεις πρανών εκσκαφών.29ΒουβόξυλοΣτρογγυλή ξυλεία διαµέτρου µεγαλύτερης των 20 cm.30ΣτρογγύλιοΣτρογγυλή ξυλεία διαµέτρου µικρότερης των 20 cm.31Πελεκητή ξυλεία (τράβα)Ορθογωνισµένος κορµός µε τσεκούρι και σκερπάνι για παραγωγή δοκών διαφόρων διατοµών από 8/8 cm έως και 21/24 cm32Εσωκέφαλη πελεκητή ξυλείαΌταν τα δύο άκρα έχουν τις αυτές διαστάσεις (τράζα).33Ανισοκέφαλη πελεκητή ξυλείαΌταν τα δύο άκρα δεν έχουν τις αυτές διαστάσεις.34Πριστή ξυλείαΗ ξυλεία που παράγεται µε κατά µήκος τοµές µε πρίση του κορµού.35Καπάκι ξύλουΤο τµήµα που αφαιρείται από τον κορµό για να ορθογωνισθεί. Η µι πλευρά του καπακιού να συµπίπτει µε χορδή του κορµού και η άλλη είναι καµπύλη (σχήµατα 5, 6, 7 µε ένδειξη 1)36Ορθογώνιασµα κορµούΗ επεξεργασία αφαίρεσης των καπακιών του κορµού (σχήµατα 6Β, 6C, 6D)37Είδη πριστής ξυλείαςΑπό την κατά µήκος επεξεργασία του κορµού (σχήµατα 5, 6, 7) προκύπτουν:-∆οκοί διατοµής περίπου τετραγωνικής πλευράς, µεγαλύτερης των 120 mm-Καδρόνια ονοµαστικών διαστάσεων από 50/50 έως 100/100.-Μαδέρια µε ονοµαστικά πλάτη 220 έως 300 mm, και ονοµαστικό πάχος µέχρι 70 mm-Πόντοι (πεντάρια ή διπλοσανίδες) µε ονοµαστικά πλάτη 100 έως 200 mm και ονοµαστικό πάχος 50 mm-Πόντοι (τεσσάρια) µε ονοµαστικά πλάτη 100 έως 200 mm και ονοµαστικό πάχος 40 mm-Σανίδες ή τάβλες µε ονοµαστικά πλάτη 100 έως 190 mm και ονοµαστικό πάχος 25 mm-Ηµισανίδες ή µισόταβλες µε ονοµαστικά πλάτη 100 έως 120 mm και ονοµαστικό πάχος 19 mm-Λεπτοσανίδες ή σκουρέτα µε ονοµαστικά πλάτη 100 έως 120 mm και ονοµαστικό πάχος 13 mm-Πλάκες από κοπή του κορµού κατά τις χορδές µε πάχη από 40 έως 120 mm για ακριβά ξύλα, συνήθως αξεφάρδιστα (περιέχουν και τον φλοιό)38Ξεφάρδισµα ξύλουΕπεξεργασία του κορµού για την παραγωγή διατοµών πριστής ξυλείας, όταν δεν έχει προηγηθεί ορθογωνίασµα του κορµού (βλπ. Σχήµα 7).39Μισοξεφάρδισµα ξύλουΌταν η προηγούµενη επεξεργασία γίνεται κατά την µία πλερά µόνον (µονόπλευρο ορθογώνιασµα του στοιχείου).Ανωµαλίες ανάπτυξης του κορµού και παρουσιαζόµενα ελαττώµατα (Βιβλιογραφία)40Ανωµαλία ξύλουΑνοµοιοµορφία στη δοµή και τις ιδιότητες του ξύλου λόγω µεταβολής της χηµικής σύνθεσης, η οποία επιρρεάζει τις δυνατότητες χρήσεως του ξύλου4 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση41Ελάττωµα ξύλουΑνωµαλία που υποβιβάζει το ξύλο. Εξαρτάται από την προβλεπόµενη χρήση του στοιχείου του ξύλου επί του οποίου εντοπίζεται. Λαµβάνεται υπόψη κατά την κατηγοριοποίηση της ποιότητας.42Αλλοίωση ξύλουΜεταβολή της χηµικής σύνθεσης του ξύλου λόγω εξωτερικών παραγόντων43Κωνικοµορφία ξύλουΌταν ο κορµός δεν εµφανίζει κανονική κυλινδρική µορφή. Θεωρείται ως ελάττωµα, όταν σε ύψος πάνω από 2 m από το έδαφος, η διάµετρος του ελαττώνεται περισσότερο από 7 cm ανά τρέχον µέτρο. Παρουσιάζεται σε δέντρα που αναπτύσσονται σε ελεύθερο χώρο και όχι σε δάσος το ένα κοντά στο άλλο, συνήθως βορείως του 57° παραλλήλου.44∆ιόγκωση ξύλουΥπερτροφία στην βάση του κορµού. Συνήθως παρουσιάζεται σε υγρά εδάφη και σε δέντρα που αναπτύσσονται σε ελεύθερο χώρο. Παρόµοια διόγκωση µπορεί να είναι ένδειξη ότι ο κορµός είναι σάπιος εσωτερικά45Στρεψοϊνια ξύλου (στριµµένα νερά)Οι ίνες του κορµού δεν είναι παράλληλες προς τον άξονα του (σχήµα 8). Σε σανίδα από στρεψοϊνιο ξύλο εµφανίζονται ίνες που στο µισό πλάτος κατευθύνονται προς την επιφάνεια και στο άλλο µισό προς το εσωτερικό, πράγµα που σηµαίνει ότι η µισή σανίδα έχει αντίθετα νερά από την άλλη µισή. Στην περίπτωση πλανίσµατος η µισή σανίδα υπακούει και η υπόλοιπη αντιδρά: το µαχαίρι της πλάνης σφηνώνεται στο ξύλο και καταστρέφει την επιφάνειά της. Η στρεψοϊνη ξυλεία όταν ξεραθεί, στρεβλώνει (πιτσικάρει) και είναι ακατάλληλη για φέρουσες κατασκευές.46Λοξοϊνια ξύλαΑυτά που προκύπτουν από λανθασµένη κοπή κορµού παρ’ όλο που οι ίνες του είναι παράλληλες προς τον άξονά του. Η συµπεριφορά τους είναι παρόµοια µε τα στρεψοϊνια.47Βαρυφορτωµένα ξύλαΚορµοίς µε ακανόνιστη δοµή στους οποίους η εντεριώνη (ψύχα) δεν είναι στο κέντρο και οι αυξητικοί δακτύλιοι είναι πλατύτεροι στην µία πλευρά και στενότεροι στην άλλη (σχήµα 9).48Κορµός ξύλου µε διπλό σοµφόξυλοΑνωµαλία της ανάπτυξης του ξύλου που παρατηρείται κυρίως στη δρυ (σχήµα 11).49Κορµός ξύλου παγόπληκτοςΠαρουσιάζεται στα πλατύφυλλα και όχι στα ρητινοειδή (σχήµα 12)50Κορµός ξύλου µε τοπική εξόγκωσηΗ εξόγκωση δηµιουργείται στο κορµό όταν υπάρχει τραυµατισµός του σε µήκος. Κατά την επούλωση τα χείλη του τραύµατος, τείνουν να πλησιάσουν (σχήµα 12Α)50ΑΚορµός ξύλου µε τον φλοιό γυρισµένο προς το εσωτερικόΚατά την επούλωση τα χείλη του τραύµατος στρέφονται προς το εσωτερικό του κορµού (σχήµα 12Β)51Κορµός ξύλου µε δακτυλιοειδείς ρωγµές στη βάση κοπήςΠαρουσιάζονται στα όρια µεταξύ πολύ στενών και πολύ πλατιών δακτυλίων ανάπτυξης. Αφορά τα πλατύφυλλα. (σχήµα 13)52Κορµός ξύλου µε ρηγµατωµένο καρδιόξυλοΠαρουσιάζεται στα ηλικιωµένα δέντρα λόγω µείωσης της υγρασίας του εγκάρδιου. Οι ρωγµές αυτές εµφανίζονται και στα πριστά τεµάχια εγκάρδιου ξύλου. (σχήµα 14)53Κορµός ξύλου µε εξωτερικές ρωγµέςΠροκύπτουν από απότοµη ξήρανση µετά την κοπή του. Οι δηµιουργούµενες ρωγµές διακρίνονται σε επιφανειακές και σε βαθιές. (σχήµα 15)54Ρωγµές ξυλείας σε πριστά τεµάχια(σχήµατα 16,17,18)5 / 25α/αΟροςΕπεξήγησηΡόζοι στην ολόσωµη και συγκολλητή ξυλεία (αναφορά 1 και βιβλιογραφία)55ΡόζοςΚοµµάτι από κλαδί δέντρου που έχει ενσωµατωθεί στον κορµό. Οι ρόζοι είτε είναι διάσπαρτοι σε όλη τη µάζα του ξύλου ή είναι σε οµάδες όπως συµβαίνει στη πεύκη. (βλέπε σχήµατα 19 έως 26)56∆ιάµετροι ενός ρόζουΗ µεγαλύτερη και η µικρότερη διάσταση της διατοµής του ρόζου, µετρούµενες στην επιφάνεια της ξυλείας. Οταν πρόκειται να επιλεγεί η ξυλεία από οπτικής πλευράς, λαµβάνεται ως διάµετρος η µικρότερη τους διάσταση όταν αυτή υπερβαίνει το µισό της µεγαλύτερης διάστασης. Στην αντίθετη περίπτωση, η διάµετρος υπολογίζεται ίση µε το µισό της µεγαλύτερης διάστασης57Κατάταξη ρόζων από πλευράς διαµέτρων-πολύ µικρός ρόζος:διαµέτρου έως 5 mm-µικρός ρόζος:διαµέτρου µεταξύ 6 mm και 15 mm-µέσος ρόζος:διαµέτρου µεταξύ 16 mm και 25 mm-µεγάλος ρόζος:διαµέτρου µεταξύ 26 mm και 40 mm-πολύ µεγάλος ρόζος:διαµέτρου άνω των 40 mm58Ρόζος επικαλυµµένοςΣχηµατίσθηκε από ένα εξαφανισµένο κλαδί και εκ των υστέρων επικαλύφθηκε από νέα στρώση ξύλου59Ρόζος στρογγυλόςΟταν ο λόγος της µεγάλης προς τη µικρή διάµετρό του είναι ≤ 2 (σχήµα 19)60Ρόζος ελλειψοειδήςΟταν ο λόγος της µεγάλης προς τη µικρή διάµετρό του είναι > 2 (σχήµα 20)61Ρόζος επίπεδος και λείοςΟταν προκύπτει από παράλληλη προς τον άξονα του, τοµή και εµφανίζεται στην επιφάνεια του κοµµένου ξύλου (σχήµα 21)62Ρόζος ακραίοςΌταν βρίσκεται στο σόκορο διατοµής, κάθετα περίπου σε αυτό63Ρόζος ακραίος συµφυής ή κρεατωµένοςΌταν έχει πλήρη πρόσφυση µε το ξύλο που τον περιβάλλει64Ρόζος ακραίος διαµπερήςΌταν εµφανίζεται και στις δύο απέναντι πλευρές πριστού τεµαχίου (σχήµα 22)65Ρόζος ακραίος µη διαµπερήςΟταν εµφανίζεται στην µία πλευρά µόνον του πριστού τεµαχίου66Ρόζος ακµής(σχήµα 23)67Ρόζος ενδιάµεσος συµφυής ή κρεατωµένος ή ζωντανόςΌταν οι ετήσιες αναπτυξιακές στρώσεις αποτελούν συνέχεια µε το ξύλο που τον περιβάλλει κατά τα τρία τέταρτα της περιµέτρου. Αυξάνουν µαζί µε το ξύλο που τους περιβάλλει (σχήµα 26Α)68Ρόζος ενδιάµεσος µερικά συµφυής ή µερικά κρεατωµένοςΌταν οι ετήσιες αναπτυξιακές στρώσεις αποτελούν συνέχεια µε το ξύλο που τον περιβάλλει, σε έκταση περιλαµβανοµένη µεταξύ του τέταρτου και των τριών τετάρτων της περιµέτρου69Ρόζος ενδιάµεσος µη συµφυήςΌταν οι ετήσιες αναπτυξιακές στρώσεις βρίσκονται σε συνέχεια µε το ξύλο που το περιβάλλει µόνον κατά το ένα τέταρτο της περιµέτρου70Ρόζος - βούλωµα (που φεύγει)Εχει την τάση να αποκολλάται µετά τη ξήρανσή του71Ρόζος µαύρος ή ρητινώδηςΟταν έχει εµποτισθεί µε ρετσίνι και έχει αποκλτήσει χρώµα υαλώδες, σκουρότερο από το γύρω ξύλο6 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση72Ρόζοι οµαδοποιηµένοιΡόζοι κοντά ο ένας µε τον άλλο, οι οποίοι περιβάλλονται από ενιαία διάταξη ινών (ως να επρόκειτο για ένα ρόζο)73Ρόζοι «τζαµπιά»Μικροί ρόζοι ο ένας πολύ κοντά στον άλλο74Ρόζος διπλόςΑποτελείται από δύο ελλειψοειδείς ρόζους κοντά ο ένας µε τον άλλο, όπου ενδεχοµένως παρεµβάλλεται και ένας τρίτος στρογγυλός (σχήµα 24)75Ρόζος νεκρόςΣχηµατίζεται από κλαδιά που έχουν νεκρωθεί για κάποιο λόγο, οπότε έχει παύσει η δηµιουργία δακτυλίων γύρω απ’ αυτόν. (σχήµα 26Β)76Συγκολλητή ξυλείαΠρόκειται για ξυλεία που προκύπτει από κολλήσεις επάλληλων µεταξύ τους στοιχείων (σανίδες-µαδέρια) πάντοτε µε τις ίνες τους παράλληλες µεταξύ τους77Υγρασία αναφοράς συγκολλητής ξυλείαςΟρίζεται στο 12% σύµφωνα µε το Πρότυπο ΕΝ 390.78Πραγµατικές διαστάσεις Οι µετρούµενες διαστάσεις του στοιχείου φορέα συγκολλητής ξυλείας79∆ιορθωµένες διαστάσεις φορέα συγκολλητής ξυλείαςΟι διαστάσεις που προκύπτουν όταν αναχθούν στην υγρασία αναφοράς σύµφωνα µε την παράγραφο 5.1 του Προτύπου ΕΝ 390.80Μέγιστο πάχος και µέγιστη επιφάνεια εγκάρσιας διατοµής επί µέρους στοιχείου του φορέα συγκολλητής ξυλείαςΌπως προκύπτουν από την παράγραφο 6.2.3 του Προτύπου ΕΝ 386, είτε πρόκειται για ευθύγραµµο φορέα είτε για καµπύλο81Οριακές διαστάσεις φορέα ορθογωνικής διατοµής συγκολλητής ξυλείαςΣύµφωνα µε το Πρότυπο ΕΝ 390: πλάτος: 50 - 300 mm, ύψους 100 - 2500 mm.82Ενεργός διατοµή ευθύγραµµου ή καµπύλου φορέα συγκολλητής ξυλείαςΗ διατοµή στην οποία τα επί µέρους συγκολληµένα στοιχεία, συνεχίζουν εκατέρωθεν αυτής χωρίς διακοπή, σε µήκος τουλάχιστον 2,0 m (αναφορα 2, παράγραφος 3.3.9)Κόντρα ττλακέ (Κ.Π.) φερουσών κατασκευών (Πρότυπα ΕΝ 313-1, ΕΝ 313-2)83Πλακάζ Κ.Π.Φύλλο ξυλείας σε λεπτά πάχη που προκύπτει από µηχανική εκτύλιξη (DEROULAGE) του κορµού. Ανάλογα του πάχους χρησιµοποιείται για επενδύσεις ξύλινων επιφανειών ή για τη διαµόρφωση των επί µέρους στρώσεων του κόντρα πλακέ (PLIS).84PLIS Κ.Π.Επί µέρους στρώσεις του κόντρα πλακέ που αποτελούνται είτε από ένα πλακάζ είτε από επάλληλα αντικολληµένα µεταξύ τους πλακάζ κατά τις επιφάνειες τους και κατά τα σοκορα (στην περίπτωση µεγάλων επιφανειών). ∆ιακρίνονται σε ενδιάµεσα, εξωτερικά, κεντρικά. Τα επάλληλα αντικολληµένα προκύπτουν όταν οι ίνες της κάθε στρώσης διασταυρούνται κάθετα µε τις ίνες της επόµενης.85Κεντρικό PLI ή καρδιά του κόντρα πλακέΠρόκειται για το εσωτερικό PLI, εκατέρωθεν του οποίου επικολλούνται τα άλλα PLIS κατά συµµετρική διάταξη, έτσι ώστε να προκύπτει πάντοτε περιττός αριθµός PLIS.7 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση86Κόντρα πλακέ οικοδοµικών κατασκευώνΠεριλαµβάνει τουλάχιστον 5 PLIS πάντοτε από το ίδιο είδος ξυλείας - εκτός από το κόντρα πλακέ όπου µπορεί να είναι 3 PLIS µε την προϋπόθεση ότι έχουν αφαιρεθεί οι ρόζοι και έχουν αντικατασταθεί µε υγιή τεµάχια (κυρίως όταν προέρχεται από ρητινώδεις κορµούς). Το πάχος του κάθε PLI πρέπει να είναι µικρότερο των 3,2 mm και µεγαλύτερο των 0,8 mm. Η αφαίρεση των ρόζων είναι πάντοτε απαιτητή για τα εξωτερικά PLIS.87Κόντρα πλακέ ισορροπηµένης δοµήςΌταν κάθε ζεύγος συµµετρικών PLIS ως προς την καρδιά (κεντρικό PLI) ανήκει στο αυτό είδος ξυλείας έχει το αυτό πάχος έχει προέλθει από τον ίδιο τρόπο παραγωγής (µηχανική εκτύλιξη) και έχει τοποθετηθεί κατά την αυτή έννοια των ινών (κάθετή τους διασταύρωση σε κάθε στρώση).88Κόντρα πλακέ οµοιογενέςΌταν όλα τα PLIS είναι από ίδιο είδος ξυλείας και σε περιττό αριθµό89Κατηγορίες κόντρα πλακέ1. Ανάλογα µε τον τύπο των κολλήσεων των PLIS- Για εσωτερική χρήση: οι κολλήσεις δεν αντέχουν στην υγρασία και στις µεταβολές της σχετικής υγρασίας- Για εξωτερική χρήση: οι κολλήσεις αντέχουν στο νερό, στην υγρασία, και στην υψηλή σχετική υγρασία 2. Ανάλογα µε την κατάσταση της επιφανείας- Άγριο, όπως προκύπτει από την εκτύλιξη του κόρφου - Λειοτριµµένο 3. Ανάλογα µε τον προστατευτικό εµποτισµό- Εναντι αντίδρασης στη φωτιά - Εναντι προστασίας από βιολογικούς παράγοντες 90Ρόζοι Κ.Π.91Ελαττώµατα των ξύλων που εµφανίζονται κατά τη φάση µηχανικής εκτύλιξης του κορµού(βλπ. 55 έως 75 Ορολογίας)- ανωµαλίες προσανατολισµού ινών µε ελαφρά ηµιτοειδή ή ελικοειδή κατεύθυνση οφειλόµενες σε στρεψoϊνια ξύλα (των οποίων οι ίνες δεν είναι παράλληλες προς τον άξονα του κορµού)- θύλακες ρητίνης και ρητινούχες βέννες οφειλόµενες στα "γυρίσµατα" του φλοιού στη µάζα του ξύλου.92Αρµός ανοιχτός στο Κ.ΠΑσυνέχεια µεταξύ στα επιφανειακά PLI ή το κεντρικό (καρδιά). Ο αρµός είναι ορατός στην άκρη των φύλλων του κόντρα-πλακέ (σόκορα)93Αρµός επικαλυµµένος στο Κ.Π.Τοπική επικάλυψη δύο συνεχόµενων πλακάζ του αυτού PLI ή των δύο τµηµάτων σχισµένου πλακάζ που προκαλεί τοπικά µία συµπληρωµατική στρώση πλακάζ. Εκδηλώνεται γενικά ως µετωπική αύξηση του πάχους ή αλλαγή της όψης της επιφάνειας του κόντρα-πλακέ.94Πλακάζ επικαλυµµένοΥπέρθεση πολλών στρώσεων του πλακάζ λόγω αναδίπλωσής του95Φουσκάλα στο Κ.Π.Τοπική διόγκωση της επιφάνειας του κόντρα-πλακέ λόγω έλλειψης πρόσφυσης µεταξύ δύο προσκείµενων πλακάζ96Αποκόλληση των PLIS (αποφλοίωση)∆ιαχωρισµός δύο προσκείµενων πλακάζ από έλλειψη πρόσφυσης97Τοπικό κοίλωµα Κ.ΠΕλλάτωµα που εµφανίζεται στο εξωτερικό PLI97αΤοπική διόγκωση Κ.Π.Ελλάτωµα που εµφανίζεται στο εξωτερικό PLI98Σχισµή στο Κ.Π.∆ιαχωρισµός των ινών κατά τη διεύθυνση των γραµµών του ξύλου, σε όλο το πάχος του πλακάζ που ξεκινάει από τις ακµές8 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση99Ανοιχτή σχισµή στο Κ.Π. Παρουσιάζεται σε εξωτερικό PLI σε εύρος τέτοιο που να είναι ορατή η επιφάνεια του υποκείµενου PLI100Σχισµή ξανακλεισµένη στο Κ.ΠΣχισµή που βρίσκεται σε ένα εξωτερικό PLI, της οποίας τα χείλη έχουν πλησιάσει ώστε τελικά να διακρίνεται µόνον µια γραµµή101∆ιαχωρισµός των ινών στο Κ.Π.Πλήθος µικρών ρηγµατώσεων στο εξωτερικό PLI, οι οποίες δεν επεκτείνονται πάντοτε σε όλο το πάχος του πλακάζ, δεν ξεκινούν από την ακµή του φύλλου και δεν αφήνουν να φανεί το υποκείµενο PLI102Ξεφλούδισµα τοπικό ενός PLI στο Κ.Π.Ελάττωµα του µπορεί να δηµιουργηθεί κατά την φάση εκτύλιξης του κορµού103Αδρότητα Κ.Π.Ανώµαλη επιφάνεια ενός φύλλου κόντρα πλακέ. Προκύπτει όταν χρησιµοποιούνται PLI χωρίς λειότριψη, έτσι όπως προκύπτουν από την εκτύλιξη του κορµού104Τοπική οπή κόντρα πλακέΕµφανίζεται σε PLI σε περίπτωση υπερβολικής λειότριψης. Είναι συνήθως αρκετά µεγάλες και αποκαλύπτουν είτε την στρώση συγκόλλησης ή το υποκείµενο PLI.105Επιφανειακές κηλίδες στο Κ.Π.Εξίδρωση της κόλλας δια µέσου του εξωτερικού PLIΦυσικά χαρακτηριστικά της ξυλείας (ολόσωµης - συγκολλητής) (Βιβλιογραφία)106Υγρασία ξυλείαςΗ ποσότητα του περιεχοµένου στη ξυλεία νερού, ως ποσοστό της άνυδρης µάζα της ξυλείας (προκύπτει µετά από θέρµανση σε ειδικό κλίβανο). Σύµφωνα µε το Πρότυπο ΕΝ 384, ως συµβατική υγρασία αναφοράς ορίζεται αυτή που προσλαµβάνει η ξυλεία σε θερµοκρασία περιβάλλοντος 20° C και σχετική υγρασίας 65%. Για τα περισσότερα ρητινώδη ξύλα είναι περίπου 12%.107Ξυλεία κορεσµένηΌταν η υγρασία της είναι ίση η µεγαλύτερη της υγρασίας κορεσµού108Υγρασία κορεσµού ξυλείαςΠοσοστό υγρασίας της ξυλείας, άνω του οποίου οι µεταβολές των διαστάσεων συναρτήσει της υγρασίας είναι ελάχιστες. Οταν η υγρασία είναι µικρότερη από την υγρασία κορεσµού, η µεταβολή των διαστάσεων είναι αισθητή και ανάλογη µε το ποσοστό υγρασίας.109Ξυλεία ηµίξηρηΞυλεία µε ποσοστό υγρασίας µεταξύ της υγρασίας κορεσµού και του 22%.110Ξυλεία εµπορικά ξηρήΞυλεία µε ποσοστό υγρασίας µεταξύ του 22% και 17%111Ξυλεία ξηρή στον αέραΞυλεία µε ποσοστό υγρασίας µεταξύ του 17% και 13%112Ξυλεία αποξηραµένηΞυλεία µε ποσοστό υγρασίας µικρότερο του 13%113Ξυλεία άνυδρηΞυλεία αναφοράς µε σταθερή µάζα, ξηραµένη σε κλίβανο ξυλείας, ως µέτρο σύγκρισης µε την περιέχουσα υγρασία αντίστοιχη ξυλεία114Υγροσκοπικότητα ξυλείαςΠρόσληψη ή αποβολή υγρασίας από την φυλεία ανάλογα µε την σχετική υγρασία και θερµοκρασία του περιβάλλοντος, µέχρι να φθάσει στο όριο κορεσµού (σχ. 43)115Ποσοστό υγρασίας της ξυλείαςΠοσοστό επί τοις εκατό (%) του βάρους του νερού που περιέχεται στην εξεταζόµενη ξυλεία ως πορος το βάρος της άνυδρης ξυλείας. Σηµείωση: Στους υπολογισµούς ευστάθειας των ξύλινων κατασκευών κατά τον Ευρωκώδικα 5 προβλέπεται η εφαρµογή συντελεστή µείωσης των επιτρεποµένων τάσεων, ο οποίος εξαρτάται από το ποσοστό υγρασίας. Λαµβάνεται υπόψη το ποσοστό υγροσκοπικής ισορροπίας της ξυλείας εντός του κτιρίου υπό χρήση και όχι το ποσοστό υγρασίας υπό συνθήκες εργοταξίου, όπου η ξυλεία είναι εκτεθειµένη στη σχετική υγρασία του περιβάλλοντος.9 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση116Υγροσκοπική συρρίκνωση διόγκωση ξυλείαςΗ µεταβολή των διαστάσεων και του όγκου της ξυλείας όταν αλλάζει η υγρασία της. Συνηθίζεται να λέγεται ότι η ξυλεία «δουλεύει» και ότι οι αρµοί των συνδέσεων «παίζουν». Το ποσοστό της µεταβολής του όγκου µεταξύ δύο καταστάσεων υγρασίας είναι η υγροσκοπική µεταβολή του όγκου: διόγκωση όταν ο όγκος αυξάνει, συστολή (µάζεµα) όταν µειούται. Η ολική υγροσκοπική συρρίκνωση - διόγκωση µετράται µεταξύ της κορεσµένης σε υγρασία ξυλείας και της ανύδρου.117Ογκοµετρικός συντελεστής υγροσκοπικής συρρίκνωσης διόγκωσης ξυλείαςΣυντελεστής ο οποίος χαρακτηρίζει την µεταβολή του όγκου της ξυλείας ανά 1% µεταβολής της υγρασίας της. Μεταξύ της άνυδρης κατάστασης της ξυλείας και της κορεσµένης στον αέρα, η µεταβολή αυτή είναι σταθερή και χαρακτηρίζει τη ξυλεία.118Γραµµική ή επιφανειακή υγροσκοπική συρρίκνωση διόγκωση ξυλείαςΗ γραµµική υγροσκοπική συρρίκνωση - διόγκωση, ανάλογα µε την κατεύθυνση µέτρησης διακρίνεται σε αξονική, ακτινική και εφαπτοµενική. Η αξονική πρακτικά είναι πολύ µικρή. Η εφαπτοµενική είναι, κατά µέσο όρο, δύο µε τρεις φορές µεγαλύτερη της ακτινικής. Η επιφανειακή υγροσκοπική συρρίκνωση - διόγκωση είναι πρακτικά ίση µε την αντίστοιχη ογκοµετρική. Σηµείωση: Βλπ. σχετικά το Πρότυπο ΕΝ 390119Πυκνότητα αναφοράς ξυλείας (συµβατική)Η πυκνότητα της ξυλείας µε 12% υγρασία120∆ιασταλτικότητα θερµική ξυλείαςΟι µεταβολές των διαστάσεων της ξυλείας λόγω θερµοκρασίας είναι µικρές, πρακτικά αµελητέες, έναντι της υγροσκοπικής συρρίκνωσης - διόγκωσης, η οποία επενεργαί συνήθως αντίθετα και τούτο γιατί µια αύξηση της θερµοκρασίας που οδηγεί σε διαστολή, συνοδεύεται κανονικά µε µια µείωση της υγρασίας δηλαδή µε συρρίκνωση.121Παραµορφώσεις πριστής ξυλείας (στρεβλώσεις ττιτσικαρίσµατα σκεβρώµατα)Οφείλονται κυρίως στην υγροσκοπική συρρίκνωση - διόγκωση της ξυλείας (ογκοµετρική ή επιφανειακή) και σε σφάλµατα ξήρανσης. ∆ιαφοροποιούνται ανάλογα των τοµών του κορµού: στις εφαπτοµενικές τοµές είναι συνήθως διπλάσιες µε τριπλάσιες των ακτινικών-παραµόρφωση σκαφοειδής (σχήµα 27)-παραµόρφωση τοξοειδής (σχήµα 28)-παραµόρφωση περιστροφική (σχήµα 29)-παραµόρφωση ροµβοειδής (σχήµα 30)Μηχανικά χαρακτηριστικά της ξυλείας 122Καταπονήσεις ξυλείας∆ιακρίνονται σε αυτές που προέρχονται από δυνάµεις θλίψης, εφελκυσµού, διατµητικές ή συνδυασµό αυτών Λόγω του ινώδους και ανισότροπης δοµής της ξυλείας και της µεταβολής της λόγω υγρασίας και θερµοκρασίας πρέπει να διευκρινίζεται:- εάν η κατεύθυνση καταπόνησης είναι αξονική (παράλληλη προς τον άξονα του κορµού) ή εγκάρσια (κάθετη στον άξονα του ξύλου)-εάν οι δυνάµεις προκαλούν καµπτικές καταπονήσεις-το είδος της ξυλείας και το ποσοστό της υγρασίας της-η διάρκεια καταπόνησης10 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση123Συµβατικές και µη συµβατικές κατηγορίες αντοχών και επιτρεπόµενων τάσεων ρητινώδους ξυλείας (ολόσωµης συγκολλητής)Συµβατικές κατηγορίες: για υγρασία ξυλείας 12% σύµφωνα µε τα Πρότυπα ΕΝ 338, ΕΝ 1194 και την αναφορά 4 του παρόντος. ∆ιακρίνονται σε δύο οµάδες ανάλογα µε την ύπαρξη ή µη πιστοποίησης των τιµών από αναγνωρισµένο οργανισµό. Στην πιστοποιηµένη ξυλεία οι τιµές αυτές σηµειούνται ανεξίτηλα επί όλων των στοιχείων κατά τη φάση µορφοποίησής τους στο εργοστάσιο. Οι τιµές των αντοχών της ξυλείας διαφοροποιούνται και ανάλογα µε την µεταβολή της υγρασίας και της διάρκειας φόρτισης σύµφωνα µε την παρ. 2.3.2.1 του Ευρωκώδικα 5. Μη συµβατικές κατηγορίες: για υγρασία ξυλείας 15%, σύµφωνα µε την αναφορά 2 του παρόντος124Συµβατικές και µη συµβατικές κατηγορίες µέτρων ελαστικότητας ρητινώδους ξυλείας (ολόσωµης συγκολλητής)Συµβατικές κατηγορίες: για υγρασία ξυλείας 12% σύµφωνα µε τα Πρότυπα ΕΝ 338, ΕΝ 1194 και την αναφορά 4 του παρόντος. ∆ιακρίνονται σε δύο οµάδες ανάλογα µε την ύπαρξη ή µη πιστοποίησης των τιµών από αναγνωρισµένο οργανισµό. Οι τιµές των αντοχών της ξυλείας διαφοροποιούνται και ανάλογα µε την µεταβολή της υγρασίας και της διάρκειας φόρτισης σύµφωνα µε την παρ. 2.3.2.2 του Ευρωκώδικα 5. Μη συµβατικές κατηγορίες: για υγρασία της ξυλείας µεγαλύτερη του 15%, σύµφωνα µε τις παραγράφους 4,011 και 4,012 της αναφοράς 2, όπου γίνεται αποδεκτό οι στιγµιαίες παραµορφώσεις στα όρια της ελαστικής περιοχής να λαµβάνονται µε τιµές ίσες µε την τετραγωνική ρίζα των επιτρεπόµενων τάσεων.125Συµβατικές και µη συµβατικές επιτρεπόµενες τάσεις των κόντρα πλακέ (ΕΝ 636, αναφορές 2, 4)Συµβατικές επιτρεπόµενες τάσεις-από καµπτικές καταπονήσεις Σύµφωνα µε το Πρότυπο ΕΝ 636 οι κατασκευαστές των κόντρα πλακέ οφείλουν να δηλώνουν τις τιµές αντοχής σε κάµψη κατά ΕΝ 789 , οι οποίες διαιρούνται µε συντελεστή 2,1. Πάντως, πότε δεν λαµβάνονται τιµές 2 µεγαλύτερες των 12,4 N/mm και για τις δύο διευθύνσεις καταπόνησης: α) παράλληλα προς τη διεύθυνση των ινών των εξωτερικών PLIS β) κάθετα προς τη διεύθυνση των ινών των εξωτερικών PLIS.- από διατµητικές καταπονήσεις 2∆εν λαµβάνονται τιµές µεγαλύτερες των 4,3 N/mm για κόντρα πλακέ DOUGLAS Μη συµβατικές επιτρεπόµενες τάσεις- Προκύπτουν µε βάση την αναφορά 2 126ΕρπυσµόςΦαινόµενο που εκδηλώνεται ως αύξηση της παραµόρφωσης µε τον χρόνο υπό σταθερό φορτίο (µεταβάλλεται το µήκος ενώ η τάση παραµένει σταθερή). Ο ερπυσµός επεισέρχεται στους υπολογισµούς παραµορφώσεων, µε τον ερπυστικό συντελεστή kdef όταν στις συµβατικές τιµές των µέτρων ελαστικότητας λαµβάνονται υπόψη οι επιδράσεις της υγρασίας και της διάρκειας φόρτισης (βλέπε σχέσεις 2.7 και 2.8 της παραγράφου 2.3.2.2 του Ευρωκώδικα 5. Πάντως ο ερπυσµός δεν λαµβάνεται υπόψη:- στην απλή αξονική θλίψη, όπου οι παραµορφώσεις λόγω ερπυσµού είναι γενικά ασθενέστερες των προερχοµένων από τη συνδεσµολογία ή τις ανοχές κατασκευής, (βλπ. σχετικά § 3.2.1.2 της αναφοράς 2)- στον εφελκυσµό, δοθέντος ότι το όριο ερπυσµού εξ αυτού είναι µεγαλύτερο της επιτρεπόµενης εφελκυστικής τάσης (βλπ. § 3.2.2.1 της αναφοράς 2)127Σκληρότητα ξυλείας κατά ΜΟΝΝΙΝ (σύµφωνα µε 1.1.2-5 αναφοράς)Αναφέρεται στην αντίσταση που παρουσιάζει στη διείσδυση ενός καρφιού ή βίδας κάθετα στις ίνες, σύµφωνα µε το Πρότυπο AFNOR Β 51-013, και βάσει αυτής η ξυλεία διακρίνεται ως εξής: • µαλακή. µε τιµή 1 έως 2 (ελάτη λευκή, ελάτη EPICEA) • ηµίσκληρη. µε τιµή 2 έως 4 (πεύκη του Βορρά, Μεσογειακή πεύκη, Λάρτζινη πεύκη) • σκληρή. µε τιµή 4 έως 20 (µαύρη πεύκη PINUS LARICIO, PITCHPINΕ)11 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση128Πλαστικότητα ξυλείας (σύµφωνα µε 1.1.6-1 αναφοράς)Ιδιότητα της ξυλείας να µη σπάει όταν φορτίζεται πέραν από το όριο ελαστικότητας και να παρουσιάζει µόνιµη παραµόρφωση. Υπολογίζεται µε βάση το λόγο L/F όπου L το µήκος του στοιχείου και F το βέλος κατά τη στιγµή της θραύσης. Η ξυλεία θεωρείται:-µικρής πλαστικότητας όταν 40 < L/F < 50-µέσης πλαστικότητας όταν 30 < L/F < 40-µεγάλη πλαστικότητας όταν 15 < L/F < 30 Η πλαστικότητα αυξάνεται µε την αύξηση της υγρασίας και της θερµοκρασίας. Βιοµηχανικά επιτυγχάνεται κυρίως µε υψίσυχνα ρεύµατα, µε άτµιση ή µε επίδραση αµµωνίας (υγρής ανύδρου ή αερίου). Η πλαστικότητα της ξυλείας πρέπει να λαµβάνεται πάντοτε υπόψη όταν πρόκειται να διαµορφωθούν καµπύλοι φορείς µε συγκολλητή ξυλεία µε χρήση υψίσυχνου ρεύµατος για την καµπύλωση.Ελαττώµατα του ξύλου λόγω προσβολής από βιολογικούς παραάγοντες (αναφορές 11.6-1, 1.1.2-8, 1.1.2-9)129Οπές ξυλοφάγων εντόµων (σαράκια)Οπές και διάδροµοι (σήραγγες) που αφήνουν στο ξύλο τα έντοµα και οι προνύµφες τους. Προσβάλλουν κατά προτίµηση το ξηρό ξύλο. Επισηµαίνονται από τις τρύπες εξόδου, από το λεπτό πριονίδι που πέφτει και από τον υπόκοφο θόρυβο που κάνουν οι προνύµφες που κατατρώγουν το ξύλο. ∆ιακρίνονται:- από πλευράς διαµέτρου οπής σε µικρές όχι µεγαλύτερες των 3 mm και σε µεγάλες, διαµέτρου µεγαλύτερες των 3 mm- από πλευράς βάθους οπής σε επιφανειακές που δεν εισχωρούν σε λιγότερο από 5 mm βάθος και σε βαθιές όπου το βάθος του είναι µεγαλύτερο των 5 mm- από πλευράς δραστηριότητας των υπεύθυνων εντόµων σε οπές όπου το έντοµο είναι ζωντανό σε οποιανδήποτε µορφή του (κάµπια, προνύµφη, τέλειο έντοµο) και σε νεκρές οπές όπου το έντοµο έχει εξαφανισθεί και όπου υπάρχουν µόνον υπολείµµατα στο εσωτερικό του.130Οπές στα ξύλα από σκόλικες µαλακίων θαλάσσηςΣυναντώνται στα ξύλινα σκάφη131Οπές από φυτικά παράσιτα στα ξύλαΠρόκειται για µικρές οπές που προκαλούνται από τα φυτικά παράσιτα ή σαπρόφυτα132Οπές µαύρες στα ξύλαΤα τοιχώµατά τους είναι επενδυµένα µε µία µαυριδερή ουσία από µυκέλια. Είναι ζωντανές οπές στα ξύλα που έχουν πρόσφατα υλοτοµηθεί.133Οπές λευκές στα ξύλαΤα τοιχώµατα τους δεν έχουν επενδυθεί όπως προηγούµενα134Οπές εσωτερικές στα ξύλαΟπές και διάδροµοι (σήραγγες) που υπάρχουν στο ξύλο πριν από την υλοτόµησή του και δεν έχουν εξωτερικές διεξόδους. Είναι πάντοτε ανενεργές.135Σκόνη σαρακοφαγωµένων ξύλωνΛεπτή σκόνη ξύλου από διεργασίες ορισµένων ξυλοφάγων εντόµων στο εσωτερικό του ξύλου σε οποιανδήποτε µορφή τους136Καρδιόξυλο µαλακόΑλλοίωση του καρδιόξυλου που εκδηλώνεται µε µείωση των µηχανικών χαρακτηριστικών, ιδίως της σκληρότητας σε σύγκριση µε το υπόλοιπο ξύλο που το περιβάλλει12 / 25α/αΟροςΕπεξήγηση137Άναµµα ξύλουΕλαφριά αλλοίωση της χηµικής σύνθεσης που προκαλείται από µυκητικά παράσιτα στα ξύλα, γενικά πριν από την ξήρανση. Εκδηλώνεται µε ήπια αλλαγή της σύστασής του ξύλου που συνοδεύεται µε χρωµατική αλλαγή και προκαλεί αισθητή αλλοίωση των ιδιοτήτων του. Το αναµµένο ξύλο είναι µαλακότερο και σπάζει πιο εύκολα. Η επιφάνεια θραύσης είναι απότοµη, ενώ στο υγιές ξύλο παρουσιάζει ανωµαλίες και βαθµιδώσεις.138Σήψη ξύλουΕντονη µεταβολή των χηµικών µηχανικών και φυσικών ιδιοτήτων του ξύλου που προκαλείται από µυκητικά παράσιτα όταν η υγρασία του ξύλου υπερβαίνει ορισµένα όρια. Τούτο συµβαίνει γιατί οι µύκητες δεν καταστρέφουν µόνο το εσωτερικό περιεχόµενο των κυττάρων, αλλά και την κυτταρική του µεµβράνη, στην οποία οφείλεται η µηχανική αντοχή του ξύλου. Η σήψη εµφανίζεται και στα δέντρα πριν από την υλοτόµηση και στα υλοτοµηµένα δέντρα όπως και στη µορφοποιηµένη ξυλεία.139Θύλακες σήψης στα ξύλαΕίδος σήψης στα ρητινώδη ξύλα µε την προσβολή των µυκήτων να περιορίζεται σε µικρές επιφάνειες ή µικρούς θύλακες, συνήθως φακοειδείς που περιβάλλονται από φαινοµενικά υγιές ξύλο.140Σήψη σπογγώδης στα ξύλαΤο ξύλο αποκτά ινώδη εµφάνιση (διατηρούνται και εµµένουν οι ίνες όταν το ξύλο µαλακώνει και διαλύεται, ενώ συγχρόνως µεταβάλλεται το φυσικό του χρώµα). Στη δρυ ονοµάζεται και λευκή σήψη.141Σήψη κυψελοειδής στα ξύλαΣήψη που χαρακτηρίζει την πλήρη καταστροφή του ξυλώδους µέρους σε ασύνδετες µεταξύ τους νησίδες που εµφανίζονται ως µικρές κυψέλες κατανεµηµένες ως επί το πλείστο κανονικά στην µάζα του ξύλου και επενδυµένες µε µυκέλια.142Σήψη κυβοειδής στα ξύλαΧαρακτηρίζεται από την εµφάνιση της ινώδους δοµής του ξύλου και από τον θρυµµατισµό του κατά τα εγκάρσια, ακτινικά και εφαπτοµενικά επίπεδα. Αυτή η σήψη συνοδεύεται από χρωµατική αλλαγή, ανάλογα του είδους του µύκητα που την προκάλεσε. Στη δρυ ονοµάζεται κόκκινη ή καστανή σήψη. Το ξύλο έχει την εµφάνιση καρβουνιασµένου, σπάει εύκολα ή γίνεται σκόνη µε το τρίψιµο µε το χέρι και ραγαδώνεται όπως το ξυλοκάρβουνο.143Κυάνωση στα ξύλαΥποκύανος χρωµατισµός που προκαλείται από µύκητες στο σοµφόξυλο του πεύκου, χωρίς να αλλοιώνει αισθητά τις µηχανικές ιδιότητες. Προσδίδει ένα κυανόµαυρο χρώµα που µειώνει την αξία του ξύλου από αισθητικής πλευράς. Το κυανωµένο ξύλο απορροφάει ευκολότερα την υγρασία και δεν χρωµατίζεται εύκολα. Η κυάνωση διακρίνεται ως εξής:- κυάνωση ελαφρά: απαλός χρωµατισµός χωρίς να καλύπτεται η δοµή του ξύλου- κυάνωση έντονη: βαθύς χρωµατισµός που καλύπτει τη δοµή του ξύλου - κυάνωση επιφανειακή: όταν το βάθος της δεν υπερβαίνει τα 2 mm -